Belarus-KNNV-Braslav-Yelnya's Journal

1. Webinar Livestream | Fotograferen op safari in Afrika
   
   Webinar Livestream | Fotograferen op safari in Afrika

2. Webinar livestream | Macro Magic met Andrea Gulickx
   
   Webinar livestream | Macro Magic met Andrea Gulickx
   Hoe kun je één onderwerp op heel verschillende manieren in beeld brengen? Geef je bijvoorbeeld meer ruimte aan het onderwerp en laat je de omgeving het verhaal vertellen of zoom je meer in op het onderwerp om het op een abstractere manier in beeld te brengen? Door hiermee te spelen, kan je jouw werkelijkheid creëren en tegelijkertijd de kijker de ruimte laten voor een eigen invulling van het beeld. Daarnaast laat Andrea zien met welke lenzen ze graag werkt en welke resultaten je ermee kan krijgen. Kortom genoeg inspiratie om er daarna zelf mee aan de slag te gaan.

   Biografie Andrea Gulickx
   Als professioneel en creatief fotografe is Andrea Gulickx bekend door haar lezingen en workshops op het gebied van macrofotografie, de "Lensbaby" en smartphonefotografie. Haar creatieve visie en manier van workshops geven brachten de uit de Betuwe afkomstige fotografe dit jaar naar Seattle en Alaska waar zij op uitnodiging workshops heeft gegeven.

3. Der Harz - Eisige Gipfel, wilde Täler
   09.12.2020 ∙ Expeditionen ins Tierreich ∙ NDR Fernsehen
   https://www.ardmediathek.de/video/expeditionen-ins-tierreich/der-harz-eisige-gipfel-wilde-taeler/ndr-fernsehen/Y3JpZDovL25kci5kZS8yNDUwODMyMy1hNmExLTRiMzItYjZiZi0yNGZkOGFiMzkxYzQ/

   Der Harz - Eisige Gipfel, wilde Täler
   09.12.2020 ∙ Expeditionen ins Tierreich ∙ NDR Fernsehen
   NO ENDDATE
   Verwunschene Wälder, Großkatzen, wilde Schafe und ein langer, harter Winter: Deutschlands nördlichstes Mittelgebirge hat vieles zu bieten. Der Harz ist sagenumwobener Treffpunkt der Hexen, war einst Inselreich von Urzeitechsen und ist heute ein Naturjuwel mit einer Tierwelt, die man in Deutschland anderswo kaum noch findet. Der erste Teil der Dokumentation "Der Harz" beginnt im schneereichen Winter und endet im milden Sommer des 2000 Quadratkilometer großen Mittelgebirges.

4. Wildes Deutschland: Die Schwäbische Alb bis 27.09.2021 ∙∙ Erlebnis Erde ∙ Das Erste
   
   Wildes Deutschland: Die Schwäbische Alb bis 27.09.2021 ∙∙ Erlebnis Erde ∙ Das Erste
   Im Herzen Baden-Württembergs liegt eines der artenreichsten Mittelgebirge Deutschlands: die Schwäbische Alb. Einst erstreckte sich hier ein kalkreiches Jurameer. Über die Jahrtausende entstanden hier viele verschiedene extreme Lebensräume.

5. Erlebnis Erde: Invasion der kleinen Räuber bis 10.01.2022 ∙ Erlebnis Erde ∙ Das Erste
   Sie sind immer hungrig, sie werden immer mehr und sie nehmen Einfluss auf den Naturkreislauf. Denn die heimische Tierwelt ist nicht auf eingeschleppte oder eingewanderte Räuber wie Waschbär, Marderhund, Mink und Goldschakal eingestellt.
   
   Erlebnis Erde: Invasion der kleinen Räuber bis 10.01.2022 ∙ Erlebnis Erde ∙ Das Erste

6. Expedition Arktis - Ein Jahr. Ein Schiff. Im Eis. Expedition Arktis - Ein Jahr. Ein Schiff. Im Eis.
   bis 16.06.2021 ∙ Erlebnis Erde ∙ Das Erste
   GEOBLOCKING
   Es ist die größte Arktis-Expedition aller Zeiten: Im September 2019 macht sich der deutsche Eisbrecher "Polarstern" auf den Weg zum Nordpol. An Bord: die besten Wissenschaftler ihrer Generation. Die Mission: den Klimawandel verstehen.
   Expedition Arktis - Ein Jahr. Ein Schiff. Im Eis. Expedition Arktis - Ein Jahr. Ein Schiff. Im Eis.
   bis 16.06.2021 ∙ Erlebnis Erde ∙ Das Erste

7. https://www.mdr.de/tv/programm/naturfilme100.html
   https://www.mdr.de/tv/programm/video-wildes-deutschland-der-hainich-thueringens-urwald-ad-100_zc-12fce4ab_zs-6102e94c.html
   https://www.mdr.de/tv/programm/naturfilme100.html

8. Tiere und Pflanzen - Faszination Insekten
   bis 16.03.2025 ∙ Planet Schule - Natur & Umwelt ∙ SWR Fernsehen
   
   Tiere und Pflanzen - Faszination Insekten
   bis 16.03.2025 ∙ Planet Schule - Natur & Umwelt ∙ SWR Fernsehen
   "Faszination statt Ekel" ist das Motto dieses Films! Großartige Makroaufnahmen zeigen den Zuschauern den überwältigenden Arten- und Formenreichtum der Insekten. Die Sechsbeiner sind bei vielen Menschen nicht besonders beliebt. Wer aber einmal genauer hinschaut, erkennt, wie faszinierend die Welt der Insekten tatsächlich ist: Ameisenlöwen lauern im Sand auf Beute, Libellen fangen Fliegen in der Luft, bei der Gottesanbeterin endet die Paarung häufig tödlich. Insekten jagen und sie werden gejagt. Dabei sind sie aber nicht schutzlos. Der Schnellkäfer kann sich mit akrobatischen Sprüngen aus dem Staub machen und der Bombardierkäfer setzt sich mit chemischen Waffen zur Wehr. Wie nützlich der Marienkäfer ist, weiß fast jedes Kind. Aber auch Totengräber und Mistkäfer erfüllen wichtige Aufgaben in der Natur. Ohne Insekten wäre unsere Welt eine völlig andere.

9. Jan Hafts Naturdoku 14.07.2020 ∙ Capriccio ∙ BR Fernsehen bis 14.07.2021 ∙
   https://www.ardmediathek.de/video/capriccio/jan-hafts-naturdoku/br-fernsehen/Y3JpZDovL2JyLmRlL3ZpZGVvL2JkNzZkNTNkLTliZDItNDY0Yi04N2YyLTI0ZDk2ZDQwMDY1MA/
   Jan Hafts Naturdoku 14.07.2020 ∙ Capriccio ∙ BR Fernsehen bis 14.07.2021 ∙
   Der Film "Rettet die Insekten" von Jan Haft ist topaktuell und spielt direkt vor unserer Haustür. Jetzt online zu sehen beim NaturVision Wildlife Festival.

10. Die 30 schönsten Naturwunder in Berlin und Brandenburg
    bis 30.05.2021 ∙ 30 Favoriten ∙ rbb Fernsehen
    
    Die 30 schönsten Naturwunder in Berlin und Brandenburg
    bis 30.05.2021 ∙ ∙ 30 Favoriten ∙ rbb Fernsehen

11. Natur nah - Lebensraum Ostsee 06.05.2021 ∙ Planet Schule - Natur & Umwelt ∙ SWR Fernsehen
    

    Im Norden Europas hat die letzte Eiszeit ein Binnenmeer hinterlassen - die Ostsee. Der Wasseraustausch mit dem Atlantik ist begrenzt, dadurch entstehen hier ganz einzigartige Lebensbedingungen. Die westliche Ostsee ist schon weniger salzhaltig als die Nordsee; im Nordosten "verwässern" die skandinavischen Flüsse das Meer noch stärker. Dadurch finden viele verschiedene Wasserbewohner wie Schwämme, Krebse oder Seesterne, eine geeignete Nische. Auch die Küsten sind vielgestaltig und abwechslungsreich: Kreidefelsen auf Rügen, riesige Wanderdünen in Pommern, Strände aus Versteinerungen auf Gotland. Die Boddenlandschaft ist Lebensraum für Kormorane und Seeschwalben. Weiter im Norden trifft man auf Eiderenten und Kegelrobben. Durch die Nähe zum Polarkreis und den hohen Süßwassergehalt friert die nördliche Ostsee im Winter meist komplett zu. Die Vögel ziehen in wärmere Gefilde. Nur wenige Arten harren hier über die kalte Jahreszeit aus. Aber Schneehuhn und Rentier kann der Frost nichts anhaben. Natur nah - Lebensraum Ostsee 06.05.2021 ∙ Planet Schule - Natur & Umwelt ∙ SWR Fernsehen

12. Tiere und Pflanzen - Lebensraum Elsass
    bis 24.04.2026 ∙ ∙ Planet Schule - Natur & Umwelt ∙ SWR Fernsehen
    
    Tiere und Pflanzen - Lebensraum Elsass
    bis 24.04.2026 ∙∙ Planet Schule - Natur & Umwelt ∙ SWR Fernsehen
    Das Elsass ist eine ganz besondere Region im Herzen Europas, in der es noch wahre Naturschätze in großer Vielfalt gibt. Zwischen Rhein und Vogesen treffen warme Täler auf kühle Gebirgslagen. Hier liegen inmitten der vom Weinbau geprägten Kulturlandschaft sehr unterschiedliche Lebensräume nahe beieinander. Der Weißstorch, Symboltier der Region, ist mitten in den Dörfern anzutreffen. Die Zwergmaus dagegen bevorzugt Wiesen und Auwälder. Südhänge mit Trockenrasen sind das Revier der Smaragdeidechse und der vom Aussterben bedrohten Aspisviper. Gämsen verbringen die meiste Zeit auf den kühlen Felsen und Almen der Hochvogesen. Jede dieser Tierarten ist hervorragend an ihre jeweilige ökologische Nische angepasst. Dennoch befinden sie sich jedes Jahr aufs Neue in einem Überlebenskampf, in dem es darum geht, genügend Nahrung und einen Partner zu finden und ihren Nachwuchs durchzubringen.

13. Natur nah - Im Reich der Mäuse
    bis 22.04.2026 ∙ Planet Schule - Natur & Umwelt ∙ SWR Fernsehen
    
    Natur nah - Im Reich der Mäuse
    bis 22.04.2026 ∙ Planet Schule - Natur & Umwelt ∙ SWR Fernsehen
    Viele Menschen sehen Mäuse am liebsten im Maul der Katze oder in der Falle. Denn auf dem Acker fressen sie das Korn, und wenn die Ernte eingebracht ist, ist kein Lager, kein Speicher vor ihnen sicher. Ob im Dachboden oder in der Speisekammer: Überall nisten sich Mäuse oder Ratten ein. Aber diese unbeliebten Untermieter bilden nur eine Minderheit. Die meisten heimischen Nager leben in der freien Wildbahn, in Alpentälern, an Flussufern, auf Wiesen und in Wäldern. Mäuse sind die anpassungsfähigsten Säugetiere unserer Heimat. Es gibt Taucher, Gräber, Kletterer und Springer. Sie sind nicht nur harmlose Körnersammler, sondern mitunter auch geschickte Fischer und listige Diebe. Obwohl von vielen größeren Tieren gejagt, gelingt es den Mäusen, erfolgreich zu bestehen:

14. Tiere und Pflanzen - Raubtiere des Waldes
    bis 18.10.2023 ∙∙ Planet Schule - Natur & Umwelt ∙ SWR Fernsehen
    
    Tiere und Pflanzen - Raubtiere des Waldes
    bis 18.10.2023 ∙ ∙ Planet Schule - Natur & Umwelt ∙ SWR Fernsehen
    Wolfsgeheul im Schwarzwald? Undenkbar. Über Jahrhunderte hinweg wurden die Raubtiere unserer Wälder systematisch verfolgt - Wolf und Braunbär in Deutschland gar komplett ausgerottet. Seither ist das ökologische Gleichgewicht der Wälder gestört, und der Mensch muss regulierend eingreifen - Jäger als Wolf-Ersatz.
    Der Film stellt die wichtigsten Raubtiere des Waldes vor - Wolf, Luchs, Fuchs, Dachs, Baummarder und Braunbär. Er erzählt auch von der Hoffnung, dass durch gezielte Wiederansiedlungsprojekte oder heimliche Einwanderer vielleicht doch wieder einmal Wolfsgeheul im deutschen Wald zu hören sein wird - auch außerhalb von Wildparks.

15. Groningen krijgt nieuw uitkijkpunt bij zuidelijke ringweg
    
    Groningen krijgt nieuw uitkijkpunt bij zuidelijke ringweg

16. Ecology Live 2021 with Lauren Buckley - Forecasting ecological and evolutionary responses
    Ecology Live 2021 with Lauren Buckley - Forecasting ecological and evolutionary responses

17. Die 30 spektakulärsten Blicke von oben bis 02.05.2021 ∙ ∙ rbb Fernsehen
    
    Die schönsten Aussichtspunkte Berlins. Ein Stadtspaziergang vom Müggelturm in Köpenick zum Juliusturm in Spandau, vom Fernsehturm in Mitte zum Fliegeberg in Lichterfelde. Doch welcher Blick auf die Stadt ist der beste?
    Die 30 spektakulärsten Blicke von oben bis 02.05.2021 ∙ ∙ rbb Fernsehen

18. Ecology Live 2021 with Maria Dornelas - Is biodiversity declining?
    
    Ecology Live 2021 with Maria Dornelas - Is biodiversity declining?

19. De ontwikkelingen rondom de muurhagedis in Maastricht.
    
    De ontwikkelingen rondom de muurhagedis in Maastricht.
    Afgelopen jaren zijn er veel compensatiemaatregelen getroffen in het leefgebied van de muurhagedis. Zoals ook Belvédèreberg, Belvédèrelaan, Thomas Regout, koppelstuk Hoge en Lage Fronten enz.

    Ze zal ook ingaan op welke maatregelen allemaal zijn genomen en hoe die er uit zien. Hoe gaat het nu met de populatie, hoe is de verspreiding nu? En hoe nu verder?

20. MISS PODCAST HILCO "Otter In De Stad" , "Noorderplantsoen" Vijf jaar lang lag de bioloog in de bosjes om een documentaire te maken over één van de meest schuwe dieren die ons land (sinds kort weer!) rijk is te filmen: de otter. Velen verklaarden hem voor gek. Maar het leverde een uniek ontroerende film op over dit bijzondere beest. Hilco over zijn leven onder de ottersteen, wat hem bezielde en zijn terugkeer naar de gewone mensenwereld, waar podcasts opeens een 'ding' zijn.
    https://www.nporadio1.nl/podcasts/miss-podcast/1408276-324-milou-in-gesprek-met-hilco-jansma

21. Ook in het Alumnimagazine 'Broerstraat 5' van de Rijksuniversiteit Groningen verscheen een artikel over de otter met daarin een interview over mijn documentaire. Grinning faceOtter (https://lnkd.in/gRUDVsM)
    Wederom geschreven door Nienke Beintema die mij eerder ook interviewde voor het NRC.

22. 17 mei om 15.00 ARK Hoe worden knelpunten voor otters opgelost? Melanie Pekel van ARK Natuurontwikkeling vertelt over ontsnippering en Claude Belpaire van het instituut voor Natuur- en Bosonderzoek over watervervuiling en het effect op otters.
    Dit webinar wordt georganiseerd in het kader van het Jaar van de Otter door CaLutra (Zoogdiervereniging Nederland), Otterland (WWF-België, ANB, RLR, RLSD) en de zoogdierwerkgroep van Natuurpunt.
    Hopelijk tot daar! Heb je de webinar gemist? Kijk het rustig terug op het YouTube-kanaal van CaLutra.
    https://www.youtube.com/channel/UCJ738uoaz9vOMKDdj0bCoZA

23. 7 mei 2021, 19.30 uur "Webinar over de bescherming van otters in Friesland"
    Het herstel van de otterpopulatie is in volle gang. Maar de otter blijft een kwetsbare soort. Verkeer blijft een groot risico, maar ook het verbinden van natuurgebieden, herstel van de waterkwaliteit e.a. blijven aandacht vragen.
    
    It Fryske Gea heeft zich altijd verbonden gevoeld met de otter. Dit aansprekende waterdier past heel goed bij de waterrijke provincie Fryslân. Daarom lanceerde It Fryske Gea in 2017 het Otterprogramma; vol ideeën om de omstandigheden voor de otter in Fryslân verder te verbeteren.

    In dit webinar laat It Fryske Gea zien wat ze tot nu toe bereikt hebben en welke opgaven er nog zijn. Het webinar is live te volgen via hun YouTube-kanaal: https://www.youtube.com/watch?v=UDcq_aLyPJU
    https://www.youtube.com/channel/UCJ738uoaz9vOMKDdj0bCoZA

24. Webinar terugkijken klimaatadaptatie in de stad, Effecten van droogte en verzilting

170-ARD Webinar Livestream | Fotograferen op safari in Afrika Mediathek
https://www.inaturalist.org/journal/ahospers/50779-170-ard-webinar-livestream-fotograferen-op-safari-in-afrika-mediathek/edit

De '''Zwagermieden''' is een weidegebied in de Nederlandse provincie Friesland. Het waterrijke gebied wordt begrensd door de Petsloot, de Kollumerzwaagstervaart, Easterbroeksterwei en de Miedwei, en bestaat uit laaggelegen veen en klei-op-veen.{{Citeer web|url=https://landvanons.nl/perceel/triemen/|titel=Triemen1-Zwagermieden|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Henk Verschoor|achternaam=Verschoor|voornaam=Henk|datum=Juli 2021|uitgever=Land van Ons}} Het gebied ligt op en aan de noordelijke flank van het Drents Plateau op de overgang van het oudere zandlandschap naar het jongere vveen en kleilandschap. Het gebied is aangewezen voor (agrarische) natuurontwikkeling en bevat naast percelen van Land van Ons ook een in 2004 nieuw aangelegd SBB Natuurreservaat. Mogelijk dat dit reseveraat gerealiseerd is via de ruilverkaveling Kllumerland. Samen met Lauwersmeer, Triemen, Houtwiel, Ottema-Wiersma reservaat en Groote Wielen complex maakt het onderdeel van van een natte as van natuurgebieden. In het centrum van het gebied liggen een paar broekbosjes. De plassen zijn begin vorige eeuw drooggelegd{{Citeer web|url=http://landschapsgeschiedenis.nl/deelgebieden/28-Noordelijke_Friese_Wouden.html|titel=Noordelijke Friese Wouden|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Gerben de Vries|achternaam=De Vries|voornaam=Gerben|medeauteurs=Theo Spek|datum=Juli 2021|uitgever=Kenniscentrum Landschap van de Rijksuniversiteit Groningen|taal=NL}}.

Vroeger liep in de Zwagermieden het stroomdal van de [[Oude Zwemmer]], een waterloop ten noordoosten van de Zwagermieden die in de [[Petsloot]] uitkomt. In het natuurgebied zijn nog sporen te vinden van vier plassen die hier vroeger lagen. Zoals het moeras De Brekken aan de Petsloot.

==Geologie, Prehistorie, Landschaphistorie==
Het [[Ontstaan_van_de_Nederlandse_ondergrond]] werd gevormd in het [[Saalien]] of [Drenthien] toen het [[landijs]] heel Noord West Europa bedekte en tot Midden Nederland kwam. Bij deze [[voorlaatste ijstijd]] lag hier 300m [[landijs]] waarbij het [[Drents Plateau (gebied)|Drents Plateau]], de [[Hondsrug]] en de oerbeekdalen als [[de Hunze]] en [[Drentse Aa]] door het smeltwater ontstaan zijn een dikke keileemlaag afkomstig van het landijs. Bij de [[laatste ijstijd]] 20.000 jaar geleden bereikt het [[landijs]] Zwagermieden niet en ontstaat een duinlandschap en stuifzanden zoals de [[Friese Wouden]] met hun zandafzettingen.
In de [[laatste ijstijd]], het [[Weichselien]] ontstonden pingo’s of vorstheuvels doordat grote concentraties water in de ondergrond bevroren (permafrost). Ondergronds water zette door bevriezing uit en vormde een grote ijslens en de bovenliggende grond werd opgetild tot een heuveltje. Toen het klimaat weer warmer werd tijdens het [Holoceen] smolt het ijs en vormde een wal rond het nu ontstane meer.
De oude Beekdalen werden opgevuld met dekzand. 2000 jaar terug is alle koude weg en tijdens het [[interglaciaal]] komt de zee omhoog en verdwijnt de Noordwesthoek van Europa onder hoogveen. Het gebied is dan kwelder en wordt niet bewoond{{Citeer web|url=http://landschapsgeschiedenis.nl/deelgebieden/28-Noordelijke_Friese_Wouden.html|titel=Noordelijke Friese Wouden|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Gerben de Vries|achternaam=De Vries|voornaam=Gerben|medeauteurs=Theo Spek|datum=Juli 2021|uitgever=Kenniscentrum Landschap van de Rijksuniversiteit Groningen|taal=NL}}.

== Middeleeuwen ==
Tijdens de [[Grote Ontginning]] komen de nieuwe bewoners vanuit de kleigebieden via de toen ontstane beeklopen en veenriviertjes het gebied in.
Sinds de 13e eeuw wordt turf gewonnen uit Zwagermieden dat tijdens het [[interglaciaal]] ontstaan is. Rondom 1400 verdwijnt de bewoning van de nu lagere [[mieden]] naar de dan hogere zandruggen{{Citeer web|url=http://www.historischepaden.nl/index.php?page=Wandelroutes&action=view&id=6|titel=Wandelroute 25. De Triemen - Zwagermieden|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Landschapsbeheer Friesland|achternaam=SGB Noordelijke Friese Wouden|voornaam=Gemeenten in Noordoost Friesland|datum=Juli 2021|uitgever=Provincie Friesland}}. Tegen het einde van de Middeleeuwen was de ontging voltooid. Mieden zijn laaggelegen hooilanden die niet bemest werden omdat ze vaak ver van de boerderij lagen{{Citeer web|url=http://landschapsgeschiedenis.nl/deelgebieden/28-Noordelijke_Friese_Wouden.html|titel=Noordelijke Friese Wouden|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Gerben de Vries|achternaam=De Vries|voornaam=Gerben|medeauteurs=Theo Spek|datum=Juli 2021|uitgever=Kenniscentrum Landschap van de Rijksuniversiteit Groningen|taal=NL}} {{Citeer web|url=https://www.geologievannederland.nl/landschap/landschappen/zeekleilandschap|titel=Geologie van Nederland-ZeekleiLandschap|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Frank Wesselingh|achternaam=Wesselingh|voornaam=Frank|medeauteurs=Educatieve dienst Naturalis|datum=Juli 2021|uitgever=Naturalis|taal=nl}} {{Citeer web|url=https://www.geologievannederland.nl/tijd/reconstructies-tijdvakken/laat-pleistoceen#head3|titel=Geologie van Nederland-Laat Pleistoceen|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Frank Wesselingh|achternaam=Wesselingh|voornaam=Frank|medeauteurs=Educatieve dienst Naturalis|datum=Juli 2021|uitgever=Naturalis|taal=nl}}.

== Na de Gouden Eeuw ==
Door afgraven van het veen en door inklinking is de bewoning verschoven naar de zandruggen en liggen de [[Made (hooiland)|Mieden]] lager en zijn veel natter door ontwatering waardoor alleen hooi gewonnen wordt in de drogere zomer. Na de 18e eeuw wordt ook het veen onder de kleilaag gewoonen en daar wijzen de verlande petgaten met riet en de wijken en kanalen op{{Citeer web|url=http://www.historischepaden.nl/index.php?page=Wandelroutes&action=view&id=49|titel=Wandelroute 48. Zwagermieden–Rinsma Pôlle|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Gemeenten Noordoost Friesland|achternaam=Ferwerderadiel|voornaam=Kollumerland|datum=Juli 2021|uitgever=Provincie Friesland}}.

Waar nu rietvelden zijn lagen vroeger petgaten lagen waar in de 19e eeuw nog turf gewonnen werd. De boerderijen stonden met het bijbehorende vee en bouwland in het dropslint Zwaagwesteinde, Kollumerzwaag Driesum, Westergeest en De Triemen. Sinds 1800 is het veenweidegebiede weing veranderd. Na de turfwinnning was het veenweidegebied eigenlijk alleen nog maar geschikt als hooiland. In de 20ste eeuw is het gebied rondom "De Dolle" in beheer geweest als weideperceel en hooiland en kent weinig kruiden{{Citeer boek|titel=DeskResearch Zwagermieden Triemen 2|auteurlink=https://landvanons.nl/|auteur=Henk Verschoor|medeauteurs=Henk Verschoor|url=https://landvanons.nl/|uitgever=Land van Ons|datum=Juli 2021}}. De Oude of kleine Zwemer liep vol in dit gebied bij hoog water. Het is een stroom vanuit de middeleeuwen gevoed met zoutwater en voor de middeleeuwen werd de Zwemmer gevoed met zoet water uit het veen. Wat hoog lijkt in het gebied is laag geweest. De klei rug is een kreekrug van vroeger dat vroeger vlak geweest moet zijn geweest. In 1926 is er een weg, een dijk en een sloot aangelegd waardoor het aan het einde van een watergebied is komen te liggen. Met de aanleg van het kanaal konden in 1910 de overige plassen droog gelegdeggen. Het [[veenweidegebied]] van de Zwagermieden is heel anders dan het veenweidegebied in Holland.

==Infrastructuur ==
Begin jaren '30 is het gebied ontsloten door de Miedwei. De ontwatering van de wieden gebeurt door greppels. De grond is [[knipklei]] die slecht geschikt is akkerbouw. Het is klei die niet droog wil worden als het nat is en die snel verzuurd wat voor het bodemleven wel aandacht geeft. De grondstoorten in het gebied zijn zand, veen en klei.
==Land van Ons, de Toekomst en Onderzoek ==
Eind 2020 heeft Land van ons Triemen( 4 hectare, De Zwagermieden) aangekocht en in 2021 is dit gevolgd door een 16,4 hectare groot "De Dolle" perceel gelegen aan de Miedwei in de Zwagermieden naast een terrein van Staatsbosbeheer, net als bij Holtesch en Hezenes(Diever).

=== Onderzoek en Monitoring ===
Bij andere aangekochte gebieden werken Land van Ons vaak samen met universiteiten(Leiden, Rug, Amsterdam) en andere Inventariesatieorganisaties om in een langduring traject het herstel van biodiversiteit en landschap te volgen. Plaatselijk, ook voor het perceel op de Zwagermieden, worden vrijwilligers-beheerteam gevormd, die gaan over de inrichting van het perceel. Monitoringteams kunnen een [https://waarneming.nl/bioblitz/vrouwevennepolder/ Bioblitz] houden. Verwacht kan worden dat de nadruk op Weidevogels zal liggen. De Zwagermieden hebben een behoorlijke kweldruk waardoor de sloten een bovengemiddelde waterkwaliteit hebben wat tot een hoge dichtheid aan slakjes en modderkruipers leidt. Op [https://waarneming.nl/locations/19798/photos/? waarneming.nl is de Biodiversiteit] te bewonderen.

=== Flora ===
Het landschap van Zwagermieden is al honderden jaren niet aangetast en ook de flora is hier van oudsher aanwezig zonder grootschalige inzaaing met bijzondere planten als Stijve moerasweegbree, kleinste egelskop{{Citeer web|url=https://vimeo.com/562511743|titel=Land van Ons Podcast - Bezoek aan het perceel Zwagermieden 2021|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Gertie Floron Papenburg|achternaam=Papenburg|voornaam=Gertie|uitgever=Floron}}. De Zwagermieden is een bolwerk voor de Welriekende agrlnonie.

=== Bouwplan===
Het land wordt extensief gebruikt als wei- en hooiland en enkele boerenpercelen dienen nog als aardappel- en maïsland. De Zwagermieden is vooral een vogelgebied dat volloopt door de Zwemmer.
Op het land grazen 20 kleine geharde Ierse [[Dexter]] koeien, een ras van ongeveer een meter hoog en voldoen aan ‘Agrarisch met waarden – open gebied’. In het voorjaar wordt de waterstand verhoogd om een plas dras situatie te creeren en zal eind juni gemaaid gaan worden gevolgd door begrazing met koeien en bemesting met vaste mest. De Greppels worden 'verslenkt' en robuster om het water vast te houden. Er zijn nu smalle zwartstroken met niet inheemse bloemen gemaakt. De bedoeling was om voor de kievit zwarte grond met mais aan te legggen omdat kievit veel op akkerland zit. Omdat de jongen daar niet op kunnen groeien is het nut beperkt. Maaisel uit SBB beheerd gebied wordt aangebracht in vijf stroken in het gebied. De bedoeling is dat er ook percelen gehooid gaan worden terwijl hooien steeds minder gebruikelijk is in Nederland. Mogelijk dat ingeschreven wordt op pakketten als reguliere plasdras, greppel-plasdras, kruidenrijk grasland, ruige mest, legselbeheer en grasland met rust periode.

=== Visie ===
Gronden aan De Dolle hebben de bestemming ‘Agrarisch met waarden – besloten gebied’ met extra bestemming ‘Waarde – landschap’ en ook in het Zoekgebied water. De bedoeling is om de percelen voor Weide vogels in te richten.{{Citeer web|url=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2021/06/Resultaten-vogeltelling-Triemen.pdf|titel=Resultaten Vogeltelling 2021|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Vogelwacht Sije Schotanus|achternaam=Schotanus|voornaam=Sije|datum=Juli 2021|uitgever=Vogelwacht Friesland}}

==Links==

• [[Lijst van landschappen van Land van Ons]]
  *[https://waarneming.nl/locations/19798/photos/? Zwagermieden op Waarneming.nl]

{{Appendix|2=
{{References}}
}}

[[Categorie:Geografie van Friesland]]
[[Categorie:Landschapsmonument]]
[[Categorie:Natuurgebied in Friesland]]
[[Categorie:Polder in Friesland]]
[[Categorie:Provinciaal landschap]]
{{Navigatie Land van Ons}}
212-De '''Zwagermieden''' is een weidegebied in de Nederlandse provincie Friesland

Literatuur

1. https://www.onnen.nu/wp-content/uploads/2019/02/Verleden-heden-en-toekomst-van-de-Fruitberg-4.pdf
2. https://fse.studenttheses.ub.rug.nl/10145/1/Biol_Ma_1981_ELoeff.CV.pdf
3. https://landelijkgebiedharen.nl/wp-content/uploads/2020/08/Zandwegen-deel-I-def-concept-nota.pdf
4. https://landelijkgebiedharen.nl/wp-content/uploads/2020/08/Zandwegen-deel-II-def-Inventarisatie.pdf
5. https://fse.studenttheses.ub.rug.nl/10274/1/Bio_Ma_1983_SBroekhuizen.CV.pdf
6. https://gemeenteraad.groningen.nl/Documenten/P9-Landschapsontwikkelingsplan-Haren-2004.pdf
7. https://landelijkgebiedharen.nl/wp-content/uploads/2020/12/Nota_archeologiebeleid_en_archeologische_beleidskaart_Nota_archeologiebeleid_Haren.pdf
8. https://www.cultureelerfgoed.nl/binaries/cultureelerfgoed/documenten/publicaties/2019/01/01/dorpen-in-groningen-ontdek-je-dorp-en-ontwikkel-het-samen-verder/Dorpen_in_Groningen_Ontdek_je_dorp_web-A.pdf
9. https://landelijkgebiedharen.nl/wp-content/uploads/2020/07/Kadernota-Buitengebied-Haren-2012-1.pdf
10. https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2021/04/Ruimtelijke-analyse-Onnen-V05.pdf
12. 211-De '''Onneres''' is een vrij hoog gelegen [[Es (geografie)|es]] dat ruim buiten en onder het dorp

{{Infobox park|park=Onneres|afbeelding=8405.OnnerEs.Glimmen.ZuidVeld.KoelenBergSteeg.Paviljoen.AppelBergen.jpg|onderschrift=|type=
| provincie={{NL-vlag|Groningen (provincie)}}
| gemeente={{NL-vlag|Groningen}}
|locatie=[[Groningen (gemeente)|Groningen]]|status=|aantalbezoekers=|voorzieningen=Cultuurlandschap|beheerder= Land van Ons |oppervlakte=26 [[hectare|ha]]|opening= Middeleeuwen
| lat_deg = 53 | lat_min = 08 | lat_sec = 55 | lat_dir = N | lon_deg = 6 | lon_min = 38 | lon_sec = 26 | lon_dir = E|mapname=Groningen|maptype=relief
}}
De '''Onneres''' is een vrij hoog gelegen [[Es (geografie)|es]] dat ruim buiten en onder het dorp [[Onnen]] ligt in de gemeente [[Groningen (gemeente)|Groningen]].{{Citeer web|url=https://www.onnen.nu/wp-content/uploads/2019/02/Verleden-heden-en-toekomst-van-de-Fruitberg-4.pdf|titel=Verleden Heden Toekomst Fruitberg }} Op het hoogste punt van deze voormalige gemeenschappelijke akkers van Onnen is in het oosten het Hunzedal te zien en in het westen bos, de pingorestanten en op het 4 meter lagere punt is het veen{{Citeer boek|titel=Rekreatie en Natuur in de Appelbergen|auteur=Els Loef|medeauteurs=Jan Jacob Stam|url=https://fse.studenttheses.ub.rug.nl/10145/1/Biol_Ma_1981_ELoeff.CV.pdf|uitgever=Rijksuniversiteit Groningen|datum=1981|ISBN=D409}}.

De Onneres ligt in het oude rechtsgebied [[Gorecht (streek)|Het Gorecht]] onder [[Onnen]] en [[Haren (gemeente)|Haren]] is sinds de herindeling van 2019 onderdeel van de gemeente Groningen. De es ligt op de oostelijke flank van de [[Hondsrug]] waar het zand overgaat in het veen van de Hunzelaagte]]. In combinatie met [[Appelbergen]] is de Onneres een gebied voor open-luchtrecreatie.{{Citeer web|url=https://landvanons.nl/welkom-op-de-onner-es//?mt=8|titel=Welkom op de Onner Es}}{{Citeer web|url=http://landschapsgeschiedenis.nl/deelgebieden/14-Gorecht.html|titel=Landschappen van Noord-Nederland Gorecht|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Gerben de Vries|achternaam=De Vries|voornaam=Gerbern|medeauteurs=Theo Spek|datum=Juli 2021|werk=Landschappen van Noord-Nederland|uitgever=Kenniscentrum Landschap van de Rijksuniversiteit Groningen|taal=NL}}

== Wegen en paden op de Onneres ==
Het ''Tranendal'' is een pad dat in het verlengde ligt van de Dalweg bij het in 1920 aangelegde viaduct (Viaductweg) over het [[Spoorlijn Meppel - Groningen|spoor]]. In deze omgeving liepen vroeger veel meer paden, zodat de eigenaren bij hun percelen konden komen en ook deze zijn in de [[1980-1989|jaren tachtig]] opgeruimd en is het Tranendal aangelegd als vervanging van de verbinding tussen de Dalweg en de Onneresweg ([[Appelbergen]]). Dwars door het gebied loopt een intensief gebruikt wandel- en ruiterpad, de Onneresweg naar de Hoge Heereweg.{{Citeer web|url=https://landelijkgebiedharen.nl/wp-content/uploads/2020/08/Zandwegen-deel-I-def-concept-nota.pdf/?mt=8|titel=Zandwegen deel 1 Haren}}{{Citeer web|url=https://landelijkgebiedharen.nl/wp-content/uploads/2020/08/Zandwegen-deel-II-def-Inventarisatie.pdf/?mt=8|titel=Zandwegen deel 2 Inventarisatie}} De Vlasoorsteeg was tot de bouw van het viaduct in 1920 de verbindingsweg tussen Onnen en Harendermolen. In 2010 is het laatste deel van de Vlasoorsteeg bij de weilanden gevoegd.{{Citeer web|url=https://www.onnen.nu/wp-content/uploads/2019/02/Verleden-heden-en-toekomst-van-de-Fruitberg-4.pdf|titel=Verleden Heden Toekomst Fruitberg }} De Onneresweg is een zeer oude weg over het hoogste deel van de oostelijke uitloper van de [[Hondsrug]]. De weg ligt hoger dan de Hoge Hereweg en loopt langs hunebed [[G4 (hunebed)|G4]] en een middeleeuws grafveld.{{Citeer boek|titel=Ruimtelijk beleid van Gemeente Haren in Onner en Oostpolder|auteurlink=https://fse.studenttheses.ub.rug.nl/10274/1/Bio_Ma_1983_SBroekhuizen.CV.pdf|auteur=S.F. Broekhuijsen|medeauteurs=S.F. Broekhuijsen - de Hes|url=https://fse.studenttheses.ub.rug.nl/10274/1/Bio_Ma_1983_SBroekhuizen.CV.pdf|uitgever=RuG|pagina's=Juni 1983|ISBN=D299}} {{Citeer web|url=https://www.topotijdreis.nl//?mt=8|titel=TopoTijdReis.nl}}, waarmee de aanleg van de (spoor)wegen te volgen is.

==Pieterpad ==
Het [[Pieterpad]] loopt over de Onneres, onder andere via het ''Tranendal''.{{Citeer web|url=https://www.routeyou.com/nl-nl/route/view/2966383/wandelroute/pieterpad-deel-3/?mt=8|titel=Pieterpad Etappe 3 over Viaductweg Tranendal Onneres}}

==Spoorlijn, Rangeerterrein, spooremplacement en tenslotte onderhoudsbedrijf ==
Tussen Glimmen en Onnen lagen, voordat de [[Spoorlijn Meppel - Groningen|spoorlijn]] aangelegd werd, aan het einde van de 20e eeuw moerassen als het ''Onnerveen, Steenbergerveen'' en het ''Langakkerveen''. Begin jaren 1990 wordt het Langakkerveen (het gebied heet dan intussen ‘Elzenhof’) weer ingeplant met bomen. Op 1 mei 1870 werd de door Staatsspoor aangelegde spoorlijn Groningen-Assen geopend. Deze ingreep snijdt het landschap ter plekke in tweeën. Rond 1925 wordt een omvangrijke spoorwerkplaats en het [[viaduct]] en de Viaductweg aangelegd. Dan verandert ook de weginfrastructuur in het gebied: meerdere spoorwegovergangen worden vervangen door viaducten. Dit is ook de periode waarin het Langakkerveen wordt ontgonnen. De Onneres grenst aan de westkant aan het spoorwegemplacement bij Glimmen dat destijds opgehoogd is met het afgegraven zand afkomstig van de Es van Onnen.{{Citeer web|url=https://www.onnen.nu/wp-content/uploads/2019/02/Verleden-heden-en-toekomst-van-de-Fruitberg-4.pdf|titel=Verleden Heden Toekomst Fruitberg }}{{Citeer web|url=https://www.rtvnoord.nl/nieuws/717489/eeuwenoude-pingoruines-worden-hersteld-het-lijkt-een-gewoon-meer-maar-dat-is-het-niet/?mt=8|titel=Coöperatie Land van Ons koopt deel van Onner Es}}{{Citeer web|url=https://gemeenteraad.groningen.nl/Documenten/P9-Landschapsontwikkelingsplan-Haren-2004.pdf/?mt=8|titel=Landschapsontwikkelingsplan Haren 2004 }}{{Citeer web|url=https://landelijkgebiedharen.nl/wp-content/uploads/2020/08/Zandwegen-deel-I-def-concept-nota.pdf/?mt=8|titel=Zandwegen deel 1 Haren}}
{{Citeer web|url=https://www.delpher.nl/nl/tijdschriften/view?identifier=MMUTRA03:004516008:00005&query=onnen&coll=dts&rowid=2/?mt=8|titel=Het rangeerterrein te Onnen}}

==Prehistorie, Landschaphistorie pingo ==
Het [[Ontstaan_van_de_Nederlandse_ondergrond]] werd gevormd werd gevormd in de voorlaatste ijstijd, het [Saalien]. Tijdens het [[Saalien]] vormde zich een aantal lobvorminge ijstongen die soms een doorsnede hadden van enkele tientallen kilometers. In het grensgebied van Groningen en Drenthe ontstond het brede oerstroomdal van de [[Hunze]]]. Dit [[Hunzedal]], waarvan de westelijke dalrand door de Hondsrug wordt gevormd, is ongeveer 20 km breed. De oostelijke dalrand is door opvulling met jonger [[sediment]] echter niet goed aan het oppervlak waarneembaar. Het gebied ten oosten van dit [[Hunzedal]] wordt aangeduid als de Hunzevlakte (het huidige veenkoloniale gebied). In de laatste ijstijd, het [[Weichselien]] ontstonden pingo’s of vorstheuvels doordat grote concentraties water in de ondergrond bevroren (permafrost). Ondergronds water zette door bevriezing uit en vormde een grote ijslens en de bovenliggende grond werd opgetild tot een heuveltje. Toen het klimaat weer warmer werd tijdens het [[Holoceen]], smolt de [[ijslens]] en gleed de bovengrond van de ijsmassa af naar de buitenkant en vormde een wal rond het nu ontstane meer. Tijdens het (huidige) warme [[Holoceen]] onstond in geheel West Europa [[hoogveen]] dat door de stijgende zeespiegel in de loop van honderden jaren weggeslagen werd. Deze [[pingoruïnes]] komen veelvuldig voor in [[Appelbergen]] en bij [[Onnen]]{{Citeer web|url=https://landelijkgebiedharen.nl/wp-content/uploads/2020/12/Nota_archeologiebeleid_en_archeologische_beleidskaart_Nota_archeologiebeleid_Haren.pdf|titel=Nota archeologiebeleid en beleidskaart Haren}}.

=== Hondsrug ===
Bij Onnen zijn twee ruggen met in het midden een laagte. De Hoge Herenweg ligt op de Westelijke rug en de Onneres op de oostelijke Hondsrug. De camping Fruitberg is het hoogste punt, terwijl het "Veentje" 3 meter lager ligt. Het water blijft zo goed staan omdat de bodem van de in de ijstijd aangevoerde keileem is. Het beekje dat in Het veentje ontsprong liep via het Westerveen en Onnerveen (de [[Onnerpolder]]) in de ''Biks'' dat [[beek (watergang)|beek]] betekent. Het zand van de akkers naast de Gieselgeer en Fruitberg zijn afgegraven en met de komst van de spoorlijn zijn waterafvoer en wegen veranderd, verdwenen en aangelegd.{{Citeer web|url=https://www.onnen.nu/geschiedenis/ontstaan-en-ontwikkeling/|titel=Ontstaan en ontwikkeling Onnen.nu }}

=== Pingoruïne ''Het Veentje'' ===
In het gebied is een [[pingoruïne]] aanwezig. Aan deze ruïne wordt onderzoek gedaan. In de directe omgeving van Onnen en Glimmen komen tientallen pingoruïnes voor.{{Citeer web|url=https://www.rtvnoord.nl/nieuws/717489/eeuwenoude-pingoruines-worden-hersteld-het-lijkt-een-gewoon-meer-maar-dat-is-het-niet/?mt=8|titel=Eeuwenoude pingoruïnes worden hersteld}}{{Citeer web|url=https://www.harendekrant.nl/nieuws/cooperatie-land-van-ons-koopt-deel-van-onner-es/?mt=8|titel=Coöperatie Land van Ons koopt deel van Onner Es}} Gedurende de jaren ’20 van de vorige eeuw vinden er diverse ontginningen plaats. Ook de grote pingoruïne ‘Het Veentje’ wordt niet ontzien. Begin jaren ’50 moet ook het laatste stukje veen in het gebied het ontgelden. Dat is ook de periode, waarin op grote schaal afwateringssloten worden aangelegd en [[Ecologische gradiënt|gradiënten]] vlak geploegd worden.

===Camping Fruitberg Onnenstaete ===
Groninger modezaakeigenaar Zwartsenberg heeft in 1940 na verbetering van met grond uit de polder de boomgaard ''Fruitberg'' aangelegd. In de [[1950-1959|jaren vijftig]] werd deze verkocht aan A.J. de Boer in Haren die nadat de boomgaard niet meer winstgevend was, er een camping voor [[Stadje]]rs te maken, samen met een kampeerveldje. Het veranderde toen na aankoop in 2000 projectontwikkelaar chalets wilde gaan plaatsen.{{Citeer web|url=https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=HWB-20101007-01019003&vw=org&lm=onneres/?mt=8|titel=Camping Fruitberg Onnerstaete (Krant van Toen}}{{Citeer web|url=https://www.onnen.nu/wp-content/uploads/2019/02/Verleden-heden-en-toekomst-van-de-Fruitberg-4.pdf|titel=Verleden Heden Toekomst Fruitberg }}

==Geschiedenis Gorecht ==
Met de komst van de Trechter Beker cultuur startte 5000 jaar voor Christus de bewoning van Onnen.
Er zijn op de [[Hondsrug]] in verhouding tot de midden ijzertijd minder nederzettingslocaties bekend uit de late ijzertijd en Romeinse tijd. Dit heeft mogelijk te maken met de migratie van zandboeren naar de kleistreken van Friesland en Groningen. Maar ook met het feit dat nederzettingen niet meer binnen de celtic field lagen, maar verhuisden naar de lager gelegen [[beekdal]]flanken. De akkertjes binnen de [[celtic field]]s werden intensiever gebruikt dan in de periode daarvoor. In de late ijzertijd ontstonden de hoge, brede zandwallen rond de akkertjes. Akkers hoefden niet meer braak te blijven liggen omdat men ze ging bemesten met mest van de veestapel. De nederzettingen werden kleiner en plaatsvaster. Gedurende meerdere generaties bleef men op dezelfde plek wonen. De component veehouderij ging in de late ijzertijd een grotere rol spelen. Vanuit de verschillende dorpen (Essen, Haren, Onnen, Glimmen en Noordlaren) worden de beekdalen stap voor stap ontgonnen. De veenbodem was een belangrijke leverancier van de brandstof turf. Aan de oostzijde van de Hondsrug scheiden verschillende binnendijkjes, de zogenoemde hooidijken, de territoria van de dorpen, zoals de Noorderhooidijk en Osdijk ten noorden en zuiden van Onnen en de Noorderzanddijk tussen Essen en Haren.

Onnen maakte deel uit van de zandstreek en het hoge deel van het [[Gorecht (streek)|Gorecht]] dat ookwek "Go" genoemd werd en ontstaan is tijdens de ijstijden. Het gebied was 10.000 voor Christus bewoond door mensen van de [[Hamburgcultuur]]. De [[Trechterbekercultuur]] heeft met de [[hunebed]]den duidelijk sporen achtergelaten.{{Citeer web|url=http://landschapsgeschiedenis.nl/deelgebieden/14-Gorecht.html/?mt=8|titel=LandschapGeschiedenis van het Gorecht}}{{Citeer web|url=https://www.cultureelerfgoed.nl/binaries/cultureelerfgoed/documenten/publicaties/2019/01/01/dorpen-in-groningen-ontdek-je-dorp-en-ontwikkel-het-samen-verder/Dorpen_in_Groningen_Ontdek_je_dorp_web-A.pdf/?mt=8|titel=Dorpen van Groningen(RCE)}} In 1966 werd door een steengruisplek in een akker de locatie van het hunebed [[G4 (hunebed)|G4]] ontdekt door J.E. Musch.{{Citeer web|url=https://hunebeddeninfo.nl/overzicht-verdwenen-hunebedden-in-drenthe-en-groningen//?mt=8|titel=Zoektocht verdwenen hunebed G4}}

In de Middeleeuwen groeit de bevolking van Nederland en ontwikkelen zich de Esdorpen op de Hondsrug met het potstalsysteem. De Essen(hoge akkerbouwgronden), De beekdalen(weilanden voor het vee) en heidevelden(schapen en leverancier grond voor de potstal) maken samen het Esdorp compleet.
{{Citeer web|url=https://landelijkgebiedharen.nl/wp-content/uploads/2020/07/Kadernota-Buitengebied-Haren-2012-1.pdf//?mt=8|titel=Kadernota-Buitengebied-Haren-2012}}

Onnen 2794 OnnerPolder Meerwijck Groninger Landschap Zuidlaardermeer.jpg|De Onneresweg is een zeer oude weg vlak bij de Hoge Hereweg en parkeerplaats Appelbergen in augustus 2017
3.OnnerEs.Glimmen.ZuidVeld.KoelenBergSteeg.jpg|De weg ligt hoger dan de Hoge Hereweg en loopt langs het verdwenen hunebed G4 en een middeleeuws grafveld
OnnerEs Glimmen Tranendal Onneresweg Dalweg Land van Ons Haren Groningen 23 22 08 240000.jpeg|De Onneresweg is de doorgaande verbinding en ruiterroute tussen Onnen en de Hoge Hereweg
OnnerEs Glimmen Tranendal Onneresweg Dalweg Land van Ons Haren Groningen 23 22 17 591000.jpeg|Uitzicht vanaf Onneresweg golft op en neer met het open landschap en biedt uitzicht op de Onneres en zorgt voor ontsluiting aanliggende agrarische percelen
OnnerEs Glimmen Tranendal Onneresweg Dalweg Land van Ons Haren Groningen 23 24 31 796000.jpeg|Pingoruïne op Onneres
OnnerEs Glimmen Tranendal Onneresweg Dalweg Land van Ons Haren Groningen 23 26 05 814000.jpeg|Blik naar het westen
OnnerEs Glimmen Tranendal Onneresweg Dalweg Land van Ons Haren Groningen 23 26 19 667000.jpeg|De Onneresweg is een veel gebruikte ruiterroute en loopt over het hoogste deel van de oostelijke uitloper van de Hondsrug

==Land van Ons, de Toekomst en Onderzoek ==
De Onneres is eigendom van en een aantal boeren en van de coöperatie ''Land van Ons'' die 26 hectare grond overnam van veeboer Kees Vlaar aan de Gieselgeer in Onnen. {{Citeer web|url=https://www.rtvnoord.nl/nieuws/808592/Biodiversiteitsbeweging-wil-26-hectare-grond-bij-Onnen-kopen/?mt=8|titel=Biodiversiteit Land van Ons}} Door deze overname is de komst van een [[zonnepark]] onwaarschijnlijk omdat deze coöperatie tot doel heeft om het boerenland zo te gebruiken dat het goed is voor allerlei soorten insecten, vogels, zoogdieren, planten én alles wat leeft in de bodem.{{Citeer web|url=https://www.harendekrant.nl/nieuws/cooperatie-land-van-ons-koopt-deel-van-onner-es/?mt=8|titel=Coöperatie Land van Ons koopt deel van Onner Es}} De laatste eeuwen was de Onneres een open stuk grond en met de aanleg van houtwallen en bosjes zoals Leo Stockman in Noorderbreedte beschrijft zou een veel oudere indeling van essen aangehouden worden.

In de herfst van 2021 heeft Burgerinitiatief Land van Ons 26 hectare aankocht van de OnnerEs{{Citeer web|url=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2021/04/Ruimtelijke-analyse-Onnen-V05.pdf|titel=Ruimtelijke analyse OnnerEsch, 6 percelen pingoruines en steilranden|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Henk Verschoor|achternaam=Verschoor|voornaam=Henk|datum=Juli 2021|uitgever=Land van Ons}}{{Citeer web|url=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2021/04/Ruimtelijke-analyse-Onnen-V05.pdf|titel=Ruimtelijke Analyse Onner Esch Land van Ons}}{{Citeer web|url=https://www.oogtv.nl/2021/07/vernietigende-landbouw-maakt-plaats-voor-boekweit-en-insecten-bij-onnen/|titel=Oude Strokenteelt op Onneresch na aankoop Land van Ons (OOG TV)|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Bram Koster|achternaam=Koster|voornaam=Bram|medeauteurs=Jan Wittenberg|datum=Juli 2021|uitgever=OOG TV}} .

=== Onderzoek en Monitoring ===
Bij andere aangekochte gebieden werken Land van Ons vaak samen met universiteiten(Leiden, Rug, Amsterdam) en andere Inventariesatieorganisaties om in een langduring traject het herstel van biodiversiteit en landschap te volgen. Plaatselijk, ook voor het perceel op de OnnerEs, worden vrijwilligers-beheerteam gevormd, die gaan over de inrichting van het perceel. Een landelijke deskundigengroep gaat samen met plaatselijke vrijwilligers een monitoringprotocol zo opzetten dat alle lokale teams hier mee uit de voeten kunnen zoals het bepalen van fysisch chemische bepalingen en het tellen van de regenwormen. Locale teams voegen eigen intesses hier aan toe zoals het houden van een [https://waarneming.nl/bioblitz/vrouwevennepolder/ BioBlitz]. Monitoring om de invloed van het nieuwe ecologische beheer op de soortensamenstelling en abundantie te volgen zal plaats vinden via officiële tellingen zols BMP SOVON en trajectvallen voor bodeminsecten. Losse waarnemingen zullen via het in [https://waarneming.nl/gebied/species_list/676076 Waarneming.nl] aangemaakte [https://old.waarneming.nl/gebied/stats/676076 Gebied "Onner es- Land van Ons] verzameld worden. Vaak worden externe deskundigen ingeschakeld uit het Netwerk van leden voor advies bij de inrichting en herstel van het landschap. In Mei 2020 is het gebied door o.a. Theo Spek en andere specialisten bezocht {{Citeer web|url=https://www.rtvnoord.nl/nieuws/717489/eeuwenoude-pingoruines-worden-hersteld-het-lijkt-een-gewoon-meer-maar-dat-is-het-niet/?mt=8|titel=Eeuwenoude pingoruïnes worden hersteld}}{{Citeer web|url=https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2020/09/land-van-ons-en-universiteit-leiden-starten-samenwerking-in-veenweidegebied-oud-ade/?mt=8|titel=Coöperatie Land van Ons Werkt Samen met Universiteit}}. Het blijkt dat in 1920 nog het Korhoen op de Onneres voorkwam.

=== Bouwplan===
In Onnen wordt het grasland omgezet in een mozaiklandschap van kleine akkers met boekweit gecombineerd met hagen en houtwallen. Gekeken wordt naar strokenteelt van harde (bak)tarwe, huttentut en boekweit{{Citeer web|url=https://landvanons.nl/onsplan/|titel=Verduurzamen & Revitalisering Landbouwgronden}} wat al groeit op de [[Holtesch]]{{Citeer web|url=https://www.oogtv.nl/2021/07/vernietigende-landbouw-maakt-plaats-voor-boekweit-en-insecten-bij-onnen/|titel=Oude Strokenteelt op Onneresch na aankoop Land van Ons (OOG TV)|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Bram Koster|achternaam=Koster|voornaam=Bram|medeauteurs=Jan Wittenberg|datum=Juli 2021|uitgever=OOG TV}}
.

==Links==

• Waargenomen vlinders en planten zijn te zien op de Biodiversiteitswebsite van National GeoGraphic ism iNaturalist: [https://www.inaturalist.org/projects/groningen-haren-onnen-onneres?tab=observations www.inaturalist.org/observations]
• Foto's WikiMap ToolForge [https://wikimap.toolforge.org/?wp=false&basemap=2&cluster=false&zoom=16&lat=053.15&lon=0006.64 WikiMap ToolForge]
• Foto's Onnen [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Onnen Wikimedia Commons]
• Foto's OnnerEs [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Onneres Wikimedia Commons]
  

{{Appendix|2=
{{References}}
}}

[[Categorie:Geografie van Groningen (gemeente)]]
[[Categorie:Landschapsmonument]]
[[Categorie:Provinciaal landschap]]
{{Navigatie Land van Ons}}

{{Infobox park|park=Holtesch (Hooghalen)|afbeelding=Hooghalen, 1e 83gec van Holtesch aangekocht Land Van Ons 21 32 26 540000.jpeg|onderschrift=Detail Holtesch met strokenteelt zoals baktarwe, lupine en Huttentut|type=
| provincie={{NL-vlag|Drenthe(provincie)}}
| gemeente={{NL-vlag|Drenthe}}
|locatie=[[Beilen (gemeente)|Drenthe]]|status=|aantalbezoekers=|voorzieningen=Cultuurlandschap|beheerder= Land van Ons |oppervlakte=26 [[hectare|ha]]|opening= Middeleeuwen
| lat_deg = 52 | lat_min = 55 | lat_sec = 55 | lat_dir = N | lon_deg = 6 | lon_min = 32 | lon_sec = 26 | lon_dir = E|mapname=Drenthe|maptype=relief}}

{{Wrapper}}
| [[Bestand:Hooghalen, 1e 83gec van Holtesch aangekocht Land Van Ons 21 30 27 937000.jpeg|miniatuur|Rechts onstluitingsweg naar Landgoed Heuvingshof, Links Strokenteelt met Huttentut, baktarwe en Lupine op de Holtesch door Land van Ons]]
|-
| [[Bestand:Hooghalen, 1e 83gec van Holtesch aangekocht Land Van Ons 21 34 14 035000.jpeg|miniatuur|Zicht op de Holtesch vanaf het einde van de geasfalteerde Zwiggelterweg zodra de begroeing en bebouwing aan de oostkant ophoud]]
|-
| [[Bestand:Hooghalen, 1e 83gec van Holtesch aangekocht Land Van Ons 21 28 03 395000.jpeg|miniatuur|Zicht vanaf het einde van de toegangsweg naar Landgoed Heuvingshof naar het oosten gericht over de Holtesch]]
|-
| [[Bestand:Hooghalen, 1e 83gec van Holtesch aangekocht Land Van Ons 21 28 41 336000.jpeg|miniatuur|Gele ganzenbloem bij einde Zwiggelterweg met rechts toegang tot Landgoed Heuvingshof terwijl op de achtergrond de spoorlijn Beilen Assen zichtbaar is]]
|-
| [[Bestand:Hooghalen,_1e_83gec_van_Holtesch_aangekocht_Land_Van_Ons_21_29_36_853000.jpeg|miniatuur|Rand Holtesch met Bloemen en houtwallen zone en links de strokenteelt]]
|-
| [[Bestand:Hooghalen, 1e 83gec van Holtesch aangekocht Land Van Ons 21 29 24 321000.jpeg|miniatuur|Uitzicht naar het Oosten(SBB natuurgebied [[Heuvingerzand]]) met strokenteelt Huttentus en baktarwe]]
|-
| [[Bestand:Hooghalen, 1e 83gec van Holtesch aangekocht Land Van Ons 21 29 36 853000.jpeg|miniatuur|Uitzicht naar het Zuiden(Bewoning) met strokenteelt Huttentus en baktarwe en langs de Zwigelterweg struiken en bloemen]]
|}

De '''Holtesch''' is een 13 hectare grote eeuwenoude [[Es (geografie)|es]] tussen de Zwiggelterweg (doodlopend, Zuidkant) en de Heuvingweg (Noordkant) bij het dorp [[Hooghalen]], aan de zuidkant van Landgoed Heuvingshof. de ontsluitingsweg naar Landgoed Heuvingshof loopt aan de westkand van de Holtesch direct aan de spoorlijn Beilen-Assen. De Holtesch en de Hooghaleres begrenzen in het westen het SBB natuurgebied [[Heuvingerzand]], onderdeel van [[Nationaal Park Drentsche Aa|Nationale park Drentsche Aa]]. De Holtesch ligt in de zone voor Nationaal Natuur Netwerk (NNN) "droge dooradering 2019". Wandelen bij de Holtesch kan via de Heuvingerzandroute en de Wijde Blik routes.
==Geologie==
Het [[Ontstaan_van_de_Nederlandse_ondergrond]] werd gevormd tijdens het [[Saalien]] toen was Noord West Europa bedekt met [[landijs]]dat keien en zand uit andere streken meevoerde waarbij het huidige [[Drents_Plateau_(gebied)]] gevormd werd. Tijdens het [[interglaciaal]] vormde de smeltende [[landijs]] vele oerstroom[[beekdalen]] zoals [[De Hunze]] en de [[ Drentse Aa]] die tijdens de [[laatste ijstijd]] het [[Wecheslien]] opgevuld werden met zand. Tijdens het warme [[Holoceen]] ontstond in geheel West Europa [[hoogveen]] dat door de stijgende zeespiegel in de loop van honderden jaren weggeslagen werd.

De Holtesch bestaat uit vruchtbare [[podzol]]gronden en deels uit vruchtbare hoge zwarte [[enkeerdgronden]], alle bestaand uit leemarm en (zwak) lemig fijn zand. Enkeerdgronden zijn in de [[volksmond]] bekend als "esgronden". Het land in gebruik als grasland en akkerbouwland. De grond is voor alle teelten geschikt. Het [[SBB]] bosperceel 'Heuvingerzand' grenst aan Oostkant van de Holtesch.{{Citeer boek|titel=Pionieren met landbouw op een oude Es|auteurlink=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2021/02/beheerplan-perceel-Holtesch-feb2021.pdf|auteur=Team Hooghalen Land van ons|medeauteurs=Han Duyverman|url=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2021/02/beheerplan-perceel-Holtesch-feb2021.pdf|uitgever=Land van Ons|datum=februari 2021}}{{Citeer web|url=http://landschapsgeschiedenis.nl/deelgebieden/18-Beilerdingspel.html|titel=Drents Plateau-Beilerdingspel (Smilde, Beilen en Westerbork)|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Gerben de Vries|achternaam=de Vries|voornaam=Gerben|medeauteurs=Theo Spek|datum=Juli 2021|uitgever=Kenniscentrum Landschap van de Rijksuniversiteit Groningen|taal=nl}}

==Bodem==
De Holtesch bestaat uit vruchtbare podzolgronden en vruchtbare hoge zwarte enkeerdgronden waarin leemarm en (zwak) lemig fijn zand zit. Enkeerdgronden worden ook wel "esgronden" genoemd{{Citeer web|url=http://landschapsgeschiedenis.nl/deelgebieden/18-Beilerdingspel.html|titel=Drents Plateau-Beilerdingspel (Smilde, Beilen en Westerbork)|bezochtdatum=Juli 2021|auteur=Gerben de Vries|achternaam=de Vries|voornaam=Gerben|medeauteurs=Theo Spek|datum=Juli 2021|uitgever=Kenniscentrum Landschap van de Rijksuniversiteit Groningen|taal=nl}}.

==Houtwal en keverbanken==
In april 2021 zijn ruim 200 inheemse soorten als [[sleedoorn]], [[hondsroos]], [[gelderse roos]] en [[trosvlier]] geplant op gemeentegrond naast de es langs de geasfalteerde weg. Op de akker is dwars door het hart van de es een keverbank aangelegd voor de vogels en biobestrijding. Een keverbank is een 40 cm verhoogde rug van ongeveer 2 m breed die ingezaaid wordt met polvormende gewassen zoals [Kropaar], [Timotheegras], [Roodzwenkgras] en een variatie aan meerjarige kruiden. Bij de keverbank wisselden de teeltstroken van richting.{{Citeer web|url=https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=23868|titel=Keverbanken op akkers vergroten het aantal insecten|bezochtdatum=7 juli 2021|auteur=Van Hall Larenstein|achternaam=Iris van der Arend|voornaam=Iris|datum=28 oktober 2017|uitgever=Nature Today}}{{Citeer boek|titel=Ruimtelijke Analyse Hooghalen aangevuld met|auteurlink=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2020/09/Ruimtelijke-analyse-Hooghalen-aangevuld-met-verbeelding-bestemmingsplan.pdf|auteur=Han Duyverman|medeauteurs=Land van Ons|url=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2020/09/Ruimtelijke-analyse-Hooghalen-aangevuld-met-verbeelding-bestemmingsplan.pdf|uitgever=Land van Ons|datum=6 juli 2021}}

==Land van Ons, de Toekomst en Onderzoek ==
De Holtesch (13 ha) is eigendom van 4 boeren en van de coöperatie ''[[Land van Ons]]'' die in maart 2020 8 hectare grond overnam van een boer en daarmee haar eerste bezit verwierf. De intentie is om de volledige Holtesch te verwerven.{{Citeer web|url=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2020/09/Land-van-Ons-koopt-1e-perceel-grond.pdf/?mt=8|titel=Biodiversiteit Land van Ons}}. Net als bij Zwagermieden en Hezenes(Diever) zijn buurtpecelen eigendom van SBB.
In April 2021 heeft [[Land van Ons]] opnieuw een 0,8 ha perceel op de Holtesch verworven doordat de eigenaar volledig instapte in het burgerinitiatief. Deze grond was al 100 jaar in het bezit van de familie{{Citeer web|url=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2020/09/Land-van-Ons-koopt-1e-perceel-grond.pdf|titel=Land van Ons koopt esgrond bij Hooghalen|bezochtdatum=17 juli 2021|auteur=Land van Ons|achternaam=van Ons|voornaam=Land|datum=17 juli 2021|uitgever=Land van Ons}}. Landelijk ontwikkelt een deskundigenteam een monitoringprotocol waarbij ook gebruikt gemaakt zal worden van al bestaande landelijke monitoringprotocollen zoals BMP-SOVON en worden fysisch chemische bodemeigenschappen bepaalt en regenwormen geteld. Locale monitoringteams voegen hier hun eigen specialisme en interesses aan toe.

===Bouwplan===
De Holtesch is droge zandgrond waardoor de mogelijkheden beperkt zijn{{Citeer web|url=https://landvanons.nl/dec20-hooghalen-zorgen-en-uitdagingen-achter-de-idylle-copy/|titel=Zorgen en uitdagingen voor de Holtesch (interview Kees Sybenga)|bezochtdatum=17 juli 2021|auteur=Tekst & beeld: Anke den Duyn|achternaam=den Duyn|voornaam=Anke|datum=17 juli 2021|uitgever=Land van Ons}}. [[Land van Ons]] is een coöperatie die landbouwgrond aankoopt om landschap en biodiversiteit te herstellen en doet dit namens meer dan 12.000 deelnemers. Het grasland is omgezet in strokenteelt van harde (bak)tarwe, huttentut en boekweit[25] met winterrogge als volggewas.

==Waarnemingen Flora Fauna==
Op de Holtesch zelf zijn weinig bijzondere waarnemingen van planten, vogels en reptielen in verhouding tot zoogdieren die zich wel frequent laten zien als reeën, hazen en vossen laten zich naast muizen, eekhoorns en marters.{{Citeer boek|titel=Pionieren met landbouw op een oude Es|auteurlink=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2021/02/beheerplan-perceel-Holtesch-feb2021.pdf|auteur=Team Hooghalen Land van ons|medeauteurs=Han Duyverman|url=https://landvanons.nl/wp-content/uploads/2021/02/beheerplan-perceel-Holtesch-feb2021.pdf|uitgever=Land van Ons|datum=februari 2021}}.

Een Topografische kaart met Foto's kan gevonden worden op WikiMap ToolForge [https://wikimap.toolforge.org/?wp=false&basemap=2&cluster=false&zoom=16&lat=052.910&lon=0006.54 WikiMap ToolForge]

Hooghalen, 1e 83gec van Holtesch aangekocht Land Van Ons 22 01 36 498000.jpeg|Uitzicht vanaf asfaltweg over het nieuw aangekochte weiland, blik richting Zuidoosten(9 Juli 2021).
Hooghalen, 2e 0,8hec stuk Holtesch pas aangekocht Land Van Ons.jpeg|Dit is ook een kleine aardhommel(9 Juli 2021).
Hooghalen, 2e 0,8hec stuk Holtesch pas aangekocht Land Van Ons 21 21 24 646000.jpeg|Bosrand met "Wijde Blik wandelroute" langs OnnerEs het Heuvingzand in(9 Juli 2021).
Hooghalen, 2e 0,8hec stuk Holtesch pas aangekocht Land Van Ons 21 20 52 409000.jpeg|Landscape opname vanaf centrum naar het Westen(9 Juli 2021).
Hooghalen, 2e 0,8hec stuk Holtesch pas aangekocht Land Van Ons 21 21 44 068000.jpeg|met onderschriften erbij(9 Juli 2021).
Hooghalen, 1e 83gec van Holtesch aangekocht Land Van Ons.jpeg|Naast de oprit dit uitzicht naar het Noorden naar een weiland vol met Rode Klaver(9 Juli 2021).

==Links==

• [[Lijst van landschappen van Land van Ons]]

{{Appendix}}

[[Categorie:Midden-Drenthe]]
[[Categorie:Geografie van Drenthe]]
[[Categorie:Landschapsmonument]]
[[Categorie:Provinciaal landschap]]
[[Categorie:Streek in Drenthe]]

{{Navigatie Land van Ons}}