Groningen-DeHeld-Roege Bos's Journal

The first 5 webinars feature 5 invertebrate scientists and cover a varied range of subjects.

1. Wriggling Into Recording: 10 Years of the National Earthworm Recording Scheme will feature Keiron Brown from the Earthworm Society of Britain and his work to improve our understanding of earthworm research biases, habitat preferences, ecology, behaviour and his current project to assess the conservation status of all British earthworm species.
2. No Brain, No Problem? 20 Years of the National Jellyfish Survey will present the results of an army of jellyfish spotters and how the Marine Conservation Society is using this data to better understand our marine life.
3. Ain’t No Mountain High Enough: The Impacts of Climate Change on Aquatic Insects will explore the work of Buglife's Craig Macadam to investigate how climate change may be impacting on his favourite group of invertebrates - mayflies.
4. The Most Remarkable Migrants of All: The Fascinating World of Fly Migration will delve into the PhD of Will Hawkes (Exeter University) and blow your mind with the wonders of fly migration.

5. Flying Squids: Their Life Story and Relationships With Each Other will look at the life histories of these majestic and commercially important marine invertebrates with Fernando Ángel Fernández-Álvarez.
   https://www.eventbrite.co.uk/e/wriggling-into-recording-10-yrs-of-the-national-earthworm-recording-scheme-tickets-236697236807

6. Feb 02
   Wriggling Into Recording: 10 Yrs of the National Earthworm Recording Scheme

   
   Earthworms are widely-regarded as ecologically important and recognised as ecosystem engineers (i.e. responsible for creating the habitats in which they live). However, they remain hugely under-studied and we have little species-specific information on the 31 species that inhabit the British Isles. The National Earthworm Recording Scheme aims to address this knowledge gap. This free webinar will explore how earthworm researchers are using the 20,000+ earthworm records generated over the last 10 years to improve our understanding of the ecology, behaviour, populations, distributions and habitat associations of different species of earthworm, as well as a current project to assess the provisional conservation status of all British earthworm species.

Mar 13
The Most Remarkable Migrants of All: The Fascinating World of Fly Migration

1-4 billion hoverflies migrate into and out of southern Britain each year. Despite the fact that these migratory insects help control pest species (such as aphids) and provide important pollination ecosystem services, migratory flies do not receive anywhere close to the same attention within research as migratory vertebrates such as birds, whales and turtles. An Exeter University study on insect migration is addressing this knowledge gap.
Will Hawkes is an insect migration scientist from North Wales, based at the University of Exeter. He travels to insect migration hotspots around the world to study this most remarkable of natural phenomena.
https://www.eventbrite.co.uk/e/the-most-remarkable-migrants-of-all-the-fascinating-world-of-fly-migration-tickets-305087674447
https://www.eventbrite.co.uk/cc/entolive-webinars-74679

Feb 09
Ain’t No Mountain High Enough: Impacts of Climate Change on Aquatic Insects

Climate change is widely recognised as being one of the major long term threats to biodiversity. Freshwater ecosystems are particularly at risk from the impacts of climate change. This talk will explore the vulnerability of freshwater invertebrates to climate change, and what mitigation measures can be used to minimise the impacts on their populations.
As Conservation Director, Craig Macadam heads up the Conservation team at Buglife – The Invertebrate Conservation Trust. He leads on Buglife’s freshwater work and is particularly interested in developing conservation action for less well-known species and overlooked freshwater habitats. For the past decade Craig has been studying the Upland Summer Mayfly (Ameletus inopinatus) and the potential impacts of climate change on this montane species.
https://www.eventbrite.co.uk/e/aint-no-mountain-high-enough-impacts-of-climate-change-on-aquatic-insects-tickets-291245732827

Feb 06 No Brain, No Problem? 20 Years of the National Jellyfish Survey

Every year, as spring creeps in, jellyfish arrive around the UK coastline. Since 2003, the Marine Conservation Society, along with thousands of citizen scientists all around the country, has been taking a deeper dive into their movements and how they might influence UK turtle populations. 20 years on, we explore what the data can tell us about these weird and wonderful marine invertebrates.
Amy Pilsbury runs the national jellyfish survey at the Marine Conservation Society alongside Peter Richardson (Head of Ocean Recovery) and research partners from Plymouth and Exeter universities. Amy's background spans science communication and marine research, mostly surrounding micro/macroalgae and phytoplankton. With experience in both worlds, she now works as a citizen science professional to better connect people with science using engaging, interactive projects, like the National Jellyfish Survey.

Willow Emeralds in the Winter – Extending Dragonfly Recording To Every Season!

Ian Merrill (BDS County Dragonfly Recorder for Leicestershire with Rutland)

As BDS recorder for VC 55 (Leicestershire & Rutland), Ian Merrill will recount his personal experience of the colonisation of VC 55 by Willow Emerald Damselfly since 2019. The presentation will focus on the benefits of searching for evidence of the species during the winter months and the huge value which can be added to our knowledge of the spread of this often-elusive species by the adoption of this tactic. The richly illustrated talk will describe how best to focus winter recording efforts, exactly where best to search and, importantly, exactly what the clues of its presence look like in the field.

Mating Blue-tailed Damselflies by Erik Svensson

A common endosymbiotic bacterium led to reduced genetic diversity in the Common Blue-tailed Damselfly (Ischnura elegans)

Junchen Deng (Lund University)

Population genetic diversity is closely linked with the ability of species to colonize new habitats. Although both abiotic and biotic factors can shape the genetic diversity of a population, the effects of biotic factors are often unexplored. One of these biotic factors could be Wolbachia, a common endosymbiotic bacterium found in >40% of insect species. Wolbachia can manipulate host reproduction in many ways and thus influence the genetic diversity of a population. Blue-tailed damselfly (Ischnura elegans), or Common Bluetail, is a species expanding northward under global climate change. Although several studies have looked at the population genetics of I. elegans, no one has investigated Wolbachia and its potential effects on the genetic diversity of this damselfly species. In our study, we characterized Wolbachia diversity and genetic diversity of I. elegans populations across Europe by sequencing various Wolbachia and host genetic markers. Our results linked the reduction of genetic diversity of I. elegans populations to the infection of a Wolbachia strain. These findings provided an example of how endosymbiont infections can shape spatial variation in the genetic diversity of their host populations during range expansion.

Variable Damselflies by Keith Noble

Dragonflies of Llangorse Lake

Keith Noble (County Dragonfly Recorder for Breconshire)

Llangorse Lake is the largest natural water body in south/mid-Wales and is important for a wide range of wildlife. In recent years the number of dragonfly species has increased and this summer the Lake was recognised as a Dragonfly Hotspot, with good support from local organisations and the community. I shall illustrate the talk with my own photographs.

Reshaping the Coastline for our Future

Alys Laver, Steart Marshes Site Manager

The history of the site’s creation, changes as it’s developed, the management, and how WWT uses it as a site of inspiration for wetland creation.

Biological control of Floating pennywort using the South American weevil, Listronotus elongatus

Djami Djeddour, senior research scientist, CABI

Floating pennywort, Hydrocotyle ranunculoides, is an invasive non-native plant that can dominate still and slow-flowing water bodies. Since its establishment in the wild in the late 1980s, the plant has spread rapidly throughout England and has the potential to out-compete native plants and reduce oxygen levels by forming dense mats, which can also exacerbate flood risk. With restrictions on chemical use near water, management tends to largely rely on sustained and labour intensive mechanical and manual clearance which can exacerbate spread if the plant is fragmented. Costs linked to its management and impacts on tourism and recreational activities are estimated to exceed £25.5 million per year. Furthermore, adverse effects on biodiversity and habitats, through degradation of important wetland ecosystems and competition with native species make this one of the most damaging aquatic invaders in the country. In 2010, CABI was commissioned by the Department for Environment, Food and Rural Affairs (Defra) to investigate the potential of biocontrol for floating pennywort. Over a decade of research into the suitability and safety of a suite of natural enemies from its centre of origin in South America culminated in the prioritisation of a weevil, Listronotus elongatus. This insect was approved for release into the environment in late 2021. This presentation will review the project history and provide an update on progress to date.

Other
Requirements
Booking required: https://www.eventbrite.co.uk/e/bds-annual-meeting-and-agm-tickets-397263173847?aff=ebdsoporgprofile
https://british-dragonflies.org.uk/event/bds-annual-meeting-and-agm
https://british-dragonflies.org.uk/news-events/news/
https://www.eventbrite.co.uk/e/bds-annual-meeting-and-agm-tickets-397263173847
https://british-dragonflies.org.uk/entolve-is-coming/
https://biologicalrecording.co.uk/entolive/

entoL!VE is coming!

27/10/2022
The entoLIVE webinar series is an upcoming programme of virtual talks exploring the science of insects and other invertebrates.
All events are free to attend and are suitable for adults of all abilities – a passion for invertebrates is all that’s required!
The first round of talks is listed below.
You can find full details on the entoL!VE website.
https://biologicalrecording.co.uk/entolive/
The entoLIVE webinar series is an upcoming programme of virtual talks exploring the science of insects and other invertebrates.
All events are free to attend and are suitable for adults of all abilities – a passion for invertebrates is all that’s required!

Season 1 of entoLIVE will take place during February to May of 2023 and will consist of 20 invertebrate science webinars. The programme is finalised and all webinars are now open for bookings. you can see the full programme on our entoLIVE Season 1 webpage.

We’ll cover invertebrate subjects across all environments, including:

• terrestrial – e.g. the impact of honeybees on wild bee foraging habitat availability in London.
• freshwater – e.g. the impact of climate change on mayflies.
• marine – e.g. the life history of flying squids.

We’ll also look a wide taxonomic range of subjects, including annelids, molluscs, crustaceans, jellyfish and a whole range of insect groups!

And don’t miss out on our cross-taxa talks on museum collections and genome sequencing!

The entoLIVE webinar series is an upcoming programme of virtual talks exploring the science of insects and other invertebrates.
All events are free to attend and are suitable for adults of all abilities – a passion for invertebrates is all that’s required!

The first round of talks is listed below.

You can find full details on the entoL!VE website.

 

Date	Title	Speaker
02/02/23	Wriggling Into Recording: 10 Years of the National Earthworm Recording Scheme	Keiron Brown
06/02/23	No Brain, No Problem? 20 Years of the National Jellyfish Survey	Amy Pilsbury
09/02/23	Ain’t No Mountain High Enough: The Impacts of Climate Change on Aquatic Insects	Craig Macadam
13/03/23	The Most Remarkable Migrants of All: The Fascinating World of Fly Migration	Will Hawkes
16/03/23	Flying Squids: Their Life Story and Relationships With Each Other	Fernando Á. Fernández-Álvarez
20/03/23	Hop of Hope: Restoring the Large Marsh Grasshopper Through Citizen Keepers	Citizen Zoo
23/03/23	The Pine Hoverfly: Bringing Them Back From The Brink Of Extinction	Dr Helen Taylor
27/03/23	Streams To Spiders: How Aquatic Insects Interconnect Our Ecosystems	Liam Nash
30/03/23	Weird But Wonderful World of Worms: Tales From The Museum Collections	Emma Sherlock
03/04/23	Celebrating Ladybirds: Developing Our Knowledge Through Citizen Science	Helen Roy
06/04/23	Crawfish: Trending in South-west Britain	Dr Angus Jackson
13/04/23	Unlocking Invertebrate Genomes: How & Why Are Scientists Trying To Sequence Every Species?	Dr Liam Crowley
17/04/23	The London Bee Situation: How Sustainable Is Beekeeping in London?	Mark Patterson
24/04/23	Slipping Under the Radar: Recording Slugs in British Gardens	Imogen Cavadino
27/04/23	DragonflyWatch: The National Dragonfly Recording Scheme	Eleanor Clover
04/05/23	Big Wasp Survey: Investigating Social Wasp Populations Through Citizen Science	Prof. Seirian Sumner
11/05/23	Restoration, Rearing & Reintroductions: Saving the Freshwater Pearl Mussel	Dr Louise Lavictoire
15/05/23	The Marine Mollusc Recording Scheme: Discoveries from the Conchological Society of Great Britain and Ireland	Simon Taylor
18/05/23	Bees, Flowers & Pesticides: Using The National Honey Monitoring Scheme to Understand the Risks Posed to Bees in Farmlands	Ben Woodcock
25/05/23	Bumblebees & Their Differing Habitats: How a Decade of Citizen Science Has Increased Our Knowledge	Dr Penelope Whitehorn

You can find full details on the entoL!VE website.

350- entoLIVE webinar series are virtual talks exploring the science of insects and other invertebrates.

https://www.youtube.com/user/FLORONNederland/videos

You can find full details on the entoL!VE website.

https://ebb.nhgl.nl/home Euregionale Botanische Bijeenkomst
De Euregio Maas-Rijn is een gebied met allerlei verschillende bodems, landschappen en milieu´s. Deze variëren van kalkrijk tot zuur, van droog tot nat, van zandgrond tot klei en van hoog tot laag. De rijkdom aan planten in zo´n beperkt gebied is hierdoor aanzienlijk.

https://www.youtube.com/user/FLORONNederland/videos
349- British Dragonfly Symposium, This event is free
350- entoLIVE webinar series are virtual talks exploring the science of insects and other invertebrates.

Zieke kastanjebomen in West...
In 2005 is de kastanjeziekte voor het eerst in onze gemeente aangetroffen. Door deze ziekte verzwakken de bomen en worden ze vatbaar voor aantasting door zwammen. Bij ernstige aantasting kan dit ertoe leiden dat er spontaan takken afvallen. Sinds 2011 heeft de ziekte zich snel verspreid onder kastanjes die de gemeente in beheer heeft.
Ook in het westen van de stad is de kastanjeziekte geconstateerd. Afgelopen week zijn de inspecties, die drie keer per jaar gedaan worden. Dit heeft tot gevolg dat er zes kastanjes in het westen van de stad verwijderd moeten worden. Er wordt binnenkort een start gemaakt met het weghalen van de bomen.
In totaal moeten er in de gemeente 34 bomen verwijderd worden. Tegen de kastanjeziekte is helaas nog steeds geen remedie gevonden. Wel worden er onderzoeken gedaan met warmteproeven en het injecteren van knoflooksap. Omdat er geen prognoses over het verdere verloop in onze gemeente zijn te geven, plant de gemeente voorlopig geen nieuwe kastanjes op de opengevallen plaatsen. Wel worden er andere bomen geplant die passen in de omgeving. Er wordt één-op-één herplant.
Op de Gemeentelijke Bomenkaart: https://groningen.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=71e0b35f02f8438a9dd689b611ff7490&fbclid=IwAR1fOPTA0l6w2STHIcQYCF_qgpkxK1nyfY-K7FQiiI1qnTyxXCIBq0_Ndzk kun je bekijken waar binnen de gemeente het komend jaar bomen vanuit onderhoud verwijderd worden. Ook de onderhoudsprojecten: https://gemeente.groningen.nl/bomenbeleid en de herplant plekken zijn hier te vinden.
Bron: Gemeente Groningen - Nieuwsbrief West

De komende maanden hebben avontuurlijk ingestelde vogelaars voor het laatst de kans om een vogelreis naar avontuurlijke bestemmingen in West-Afrika en de Sahara te maken. Reizen waarvoor reeds voldoende deelnemers zijn en het vertrek dus al gegarandeerd is. Het gaat om de laatste plekken. Wacht daarom niet te lang!
WEST-AFRIKA COMPLEET: Banc d'Arguin, Djoudj, Niokolo Koba
We trappen in januari af met een reis langs de ornithologische hoogtepunten van West-Afrika. We bezoeken daarvoor maar liefst drie landen. Achttien dagen avontuur en veel vogels. In Senegal en Mauritanië bezoeken we de duo-parken Djoudj en Diawling in de Senegal-delta. Een paar honderd kilometer noordelijker in de Sahara bezoeken we de Banc d'Arguin, de mythische overwinteringsplek van de steltlopers van de North-Eastern Atlantic Flyway. Uiteindelijk keren we terug naar Senegal waar we aan de grens met Mali en Guinee het Niokolo Koba reservaat. Het enige park dat zich qua soortenrijkdom kan meten met de beroemde parken in Oost-Afrika en waar de zeldzame vogelsoorten waar iedere vogelaar in Gambia vooraf voor zou willen tekenen in een half dagdeel te spotten zijn. Vertrek en aankomst zijn in Gambia, dus ook daar kunnen we genieten van veel mooie vogels.
WESTAFRIKAANSE REGENWOUDEN Een avontuurlijke rit door Guinee en Ivoorkust.
Begin februari gaat de rit van Gambia naar Abidjan in Ivoorkust. We verkennen in grote lijnen het regenwoud tussen de twee populaire vogellanden Gambia en Ghana. Een rit die zowel van de organisator als de deelnemer lef verlangt. Zowel voor vogelaars als voor andere toeristen is dit gebied nagenoeg terra incognita is. We gaan onderweg een ultieme poging wagen om de witnekkaalkopkraai voor de kijker of lens te krijgen.
TRANSSAHARA: Met de vogels terug uit Afrika naar Europa
Ten slotte de rit waarmee het ruim tien jaar geleden allemaal begon: de Transsahara. De meest afwisselende vogelreis die je je kunt bedenken. Van Gambia naar Europa. Vijf klimaat- en evenzoveel vegetatiezones. Voor een groot deel op de scheidslijn van de Atlantische Oceaan en de Sahara. Djoudj en de Banc d'Arguin staan ook hier op het programma. Eerdere edities noteerden we waarnemingen van meer dan 400 verschillende vogelsoorten. De reis valt deels samen met de terugtocht van de miljoenen trekvogels van Afrika naar Europa.
Zoals gezegd stoppen we na dit seizoen met onze activiteiten. Dat heeft enerzijds te maken met onze leeftijd, anderszins met het feit dat we ons in deze klimaatcrisis niet echt lekker voelen met het initiëren van evenementen die de wereld er voor ons nageslacht niet echt beter op maken.
Voor meer details en informatie is er de website bancdarguin.nl

375-Gemeente.groningen.nl/bomenbeleid en de herplant plekken

https://pointer.kro-ncrv.nl/grutto-verhuizen-geoorde-fuut-verhuizen-nieuwbouw
https://www.rtvnoord.nl/nieuws/764524/noorderzijlvest-transplanteert-krabbenscheer-in-stadswijk-de-held
https://groningen.partijvoordedieren.nl/nieuws/krabbenscheer-verwijderd-uit-sloten-de-held
https://www.inaturalist.org/posts/43089-16-krabbenscheer-en-groene-glazenmaker-verdwenen-bij-nathalie-barneykade-de-held
Aan de rand van de stad Groningen moeten 5000 woningen verrijzen in de nieuwe wijk Suikerzijde. Maar daar leeft de beschermde geoorde fuut. Volgens de regels van natuurbescherming moet er compensatie komen omdat deze vogel leefgebied verliest. Dat gaat gebeuren in de Polder De Oude Held, maar daar leven beschermde weidevogels zoals de grutto. Ook die vogels krijgen op hun beurt compensatie op een andere plek. “Wij zien vaker plannen die niet zo goed zijn, maar dit is echt een heel slecht plan,” aldus een lokale milieuclub.

Tientallen jaren werden de vloeivelden rondom de Suikerfabriek in Groningen gebruikt zodat slib in afvalwater kon bezinken. Maar sinds de fabriek is gesloten tiert het natuurlijke leven er welig. Er komen onder meer geoorde futen en watervleermuizen voor.

https://pointer.kro-ncrv.nl/grutto-verhuizen-geoorde-fuut-verhuizen-nieuwbouw

Broedgebied verdwijnt
In 2009 heeft de gemeente Groningen het gebied gekocht en nu moeten er 5000 woningen verrijzen. Een gedeelte van de natuurcompensatie vindt in het gebied zelf plaats, maar er is ook een tweede gebied verderop aangewezen: Polder De Oude Held. Dit is nu een succesvol weidevogelgebied. Om het gebied geschikt te maken voor de geoorde fuut, de watervleermuis en de meervleermuis wordt er water aangelegd, en daardoor zal een deel van het broedgebied van weidevogels verdwijnen. Die op hun beurt weer gecompenseerd moeten worden.

“Je moet niet compenseren in een ander natuurgebied waar je veel moet opofferen,” aldus Jan-Willem Lobeek van de Natuur en Milieufederatie Groningen, één van de lokale milieuclubs die bij de rechter aan de bel heeft getrokken. “Dat er 5000 woningen komen, dat snappen wij maatschappelijk gezien ook. En op het eerste gezicht lijkt het een goede locatie. Maar dan moet je niet - plat gezegd - alles vlak bulldozeren en groen vernietigen om daarna weer decoratiegroen aan te leggen.” Lobeek pleit ervoor om het gebied veel slimmer in te richten zodat je veel natuurwaarden kan behouden en je minder hoeft te compenseren op geschiktere locaties. Met zes andere natuur- en milieuorganisaties stapten ze naar de rechter.

Gang naar de rechter
De rechter legde de bouw stil in afwachting van een definitieve uitspraak in de procedure die is aangespannen. Lobeek: “Het juridische spoor vinden we zelf ook een ongewenst scenario, want dat kent alleen maar verliezers, maar we hebben al jaren geleden aan de bel getrokken.” Volgens Lobeek rechtvaardigt de situatie de gang naar de rechter. “We zien wel vaker plannen die niet zo goed zijn, maar dit is echt een ontzettend slecht plan. Het betekent gewoon het einde van het meest succesvolle weidevogelgebied van de provincie Groningen en de grutto-populatie daar.”
Gemeente
De gemeente Groningen laat weten dat ongeveer de helft van de compensatie-opgave binnen het plangebied is gerealiseerd en dat deze gebieden goed functioneren voor water- en meervleermuizen. “Een plek voor de resterende compensatie is afhankelijk van onder andere het vliegbereik van vleermuizen vanaf hun kolonies. De enige geschikte locatie hiervoor ligt aan de rand van een weidevogelgebied. Daar waren wij ons van meet af aan van bewust. Als er een andere geschikte locatie voor deze compensatie-opgave beschikbaar zou zijn geweest, dan hadden we daar voor gekozen. Maar dat blijkt na uitvoerige studie niet het geval.” De gemeente vertrouwt op een goede afloop van de rechtsgang.

Onder verantwoordelijkheid van Waterschap Noorderzijlvest is uit sloten in de wijk De Held in Groningen vorig jaar bijna alle krabbenscheer verwijderd. Deze plant is onontbeerlijk voor de voortplanting van de libellensoort Groene glazenmaker, een zeldzame en kwetsbare libellensoort en dus beschermd. Een overtreding van de Wet natuurbescherming, maar de provincie reageerde lauwtjes, en laat ook geen werk maken van het correct opnieuw aanplanten. De fractie heeft vragen gesteld aan het College over deze betreurenswaardige gang van zaken.
https://pointer.kro-ncrv.nl/grutto-verhuizen-geoorde-fuut-verhuizen-nieuwbouw
https://www.rtvnoord.nl/nieuws/764524/noorderzijlvest-transplanteert-krabbenscheer-in-stadswijk-de-held
https://groningen.partijvoordedieren.nl/nieuws/krabbenscheer-verwijderd-uit-sloten-de-held
https://www.inaturalist.org/posts/43089-16-krabbenscheer-en-groene-glazenmaker-verdwenen-bij-nathalie-barneykade-de-held

334-In Groningen moet de grutto verhuizen voor de geoorde fuut, die weer moet verhuizen voor nieuwbouw

[img]https://pbs.twimg.com/media/Fb4mXqxWAAEgVyO?format=jpg&name=large[/img]
[img]https://pbs.twimg.com/media/Fb4mXqxWAAEgVyO.jpg[/img]

website van het waterschap Rijn en IJssel. Die verdient meer bekendheid. De sleutel naar deze schatkamer van de Nederlandse bodem is:

https://wrij.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0ebbcc84f4354076b241e07745cff42f

Wat is er anders? Met een slim algoritme zijn de makers er in geslaagd om de vegetatie en de bebouwing grotendeels weg te filteren. Blijft over: (bijna) puur het reliëf van het maaiveld, met alle informatie en schoonheid die daar inzit. Een schatkamer voor geomorgologen, hydrologen, archeologen, biologen. En ook nog eens heel mooi om te zien, veel van de kaartbeelden zou je zo aan de muur hangen, of er een kunstwerk van maken.

De nieuwe viewer werkt in principe het zelfde als de oude: de legenda past zich aan aan de kaartuitsnede en het kleurverloop van het laagste naar het hoogste punt is altijd hetzelfde. Verder inzoomen betekent meestal dat je meer hoogteverschillen te zien krijgt. Opeens blijkt Nederland geen saai plat land meer, maar overal verschijnen kronkelige rivieren, heuvelgebieden, enorme zandruggen, schubbige dekzandruggen en sporen uit de ijstijd.

Visueel gezien is Groningen één van de mooiste gebieden. Het land wordt naar het noorden toe hoger, deels doordat het langer opgeslibt is vanuit de Waddenzee. We zien hele reeksen van wierden. Veel percelen zijn in het midden hoger dan aan de randen, wat een mooi kleureffect geeft.

---

https://data.overheid.nl/dataset/11513-actueel-hoogtebestand-nederland-3--ahn3-

kaartlaag AHN3 DTM (of AHN4 DTM) aanzetten. DTM staat voor Digital Terrain Model. De nieuwere versie AHN4 is nog niet voor het hele land beschikbaar (Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland, NOP ontbreekt).

Nee, de kleurinstelling past zich steeds aan aan de uitsnede. De laagste plekken op de uitsnede zijn steeds blauw, en de hoogste zijn bruin, onafhankelijk van de absolute hoogte. Als je naar de oorspronkelijke site gaat kun je punten aanklikken en dan krijg je de hoogte te zien.

https://wrij.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0ebbcc84f4354076b241e07745cff42f

Het Actueel Hoogtebestand Nederland 3 (AHN3) zijn hoogtebestanden en hulpbestanden vervaardigd uit laseraltimetrie in de periode 2013-2018. Van de gemeten hoogtes (punten) zijn 3D-puntenwolken en rasters gemaakt. Het hoogtebestand AHN3 0,5 meter DTM maaiveldraster is het raster dat vervaardigd is door het classificeren van punten als "maaiveld" en deze op basis van een Squared IDW methode om te zetten naar een raster. Er zijn geen verdere bewerkingen uitgevoerd. Punten geclassificeerd als klasse niet-maaiveld zijn objecten als bomen, gebouwen, bruggen, water en andere objecten. Het hoogtebestand AHN3 0,5 meter DSM is het raster dat vervaardigd is uit alle punten met uitzondering van die die geclassificeerd zijn als "water" op basis van een Squared IDW methode. Het hoogtebestand AHN3 5 meter DTM maaiveldraster (niet opgevuld) is het raster dat vervaardigd is door het "maaiveld" te bepalen uit het AHN3 0,5 meter DTM op basis van ongewogen gemiddelde. Er zijn geen verdere bewerkingen uitgevoerd. Meer informatie vindt u op www.ahn.nl.

Bestemmingspagina: https://github.com/codefornl/INSPIRE

---

https://www.ahn.nl/kwaliteitsbeschrijving
De eerste metingen aan het AHN zijn al in 1996 gedaan. In de tussentijd is er veel veranderd aan de techniek en de specificaties. De kenmerken en kwaliteit van het AHN is in al die jaren ontwikkeld. Wat de kwaliteit is van de verschillende AHN producten en wat de verschillen en overeenkomsten zijn staat hier beschreven.
Het AHN1 is gemeten tussen 1996 en 2002, het AHN2 is gemeten tussen 2007 en 2012 en de AHN3 is gemeten tussen 2014 en 2019. De laatste twee dus in een cyclus van 6 jaar, waarbij niet altijd dezelfde inwinvolgorde is gebruikt. Afhankelijk van het gebied ligt het werkelijke tijdsverschil tussen het AHN2 en AHN3 tussen de vier en de tien jaar. Het AHN4 zal tussen 2020 en 2022 worden ingemeten, waardoor er voor heel Nederland sneller een update beschikbaar komt.
Voor het AHN2,AHN3 en AHN4 geldt dat individueel gemeten punten in de puntenwolk een hoogtenauwkeurigheid van niet meer dan vijf centimeter standaardafwijking en niet meer dan vijf centimeter systematische afwijking bezitten. Dit zijn de maximale waarden. Dit resulteert in de onderstaande hoogtenauwkeurigheden.

free to access the article until 21st of October 2022

What happens if we mow our urban lawns only 1-2x/year? Insects come back (of course), especially those that can fly 🐝🪲
Interestingly, perceived 'pest' species do not benefit from this untidyness - on the contrary.

Our new meta-analysis in now online:
https://sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1618866722002576
Urbanization is an important driver of global insect decline. Yet, recent studies have demonstrated the potential of greenspaces in cities to promote biodiversity conservation. One of many factors negatively affecting arthropods in urban areas are unsuitable habitats, as non-woody greenspaces predominantly consist of manicured lawns. Maintenance practices such as high mowing frequencies, can have direct and indirect negative impacts on the local flora and fauna. The present study examines the effects of different mowing regimes on arthropod abundance and diversity by conducting meta-analyses of studies assessing the effect of mowing on arthropod abundance (46 datasets) and taxa richness (23 datasets) in urban environments. Due to a geographical bias in the literature, only data from the temperate, northern hemisphere are analyzed. While our meta-analysis on arthropod abundance showed a medium positive effect (effect size: g = 0.54) of reduced mowing, the cumulative positive effect of reduced mowing on arthropod taxa richness was large (g = 1.25). Grouping the studies not only resulted in lower heterogeneity, but also showed that manicured lawns disproportionately favor the abundance of “pest” species as well as ground-dwelling arthropods. There was also a significantly higher abundance of winged insects on sites with reduced mowing as compared to arthropods without wings. Overall, the findings of the present meta-analysis strongly support the notion that a reduction in mowing frequencies in urban greenspaces benefits insect biodiversity.

Researchers associated with a biodiversity project in Tübingen (Germany) found that a reduced mowing regime of urban grasslands had predominantly positive effects on the number and diversity of endangered or rare species of various taxa, such as wild bees (Wastian et al., 2016), locusts (Hiller & Betz, 2014), beetles (Ade et al., 2012), butterflies (Kricke et al., 2014) and true bugs (Unterweger et al., 2017). Based on the findings of these studies, Braun & Unterweger (2015) have recently suggested a more sustainable maintenance practice for urban greenspaces: reducing mowing frequency (ideally, no more than twice a year); using bar mowers instead of rotary mowers; and removing mown grass from the surface, thereby allowing existing plant communities to grow and diversify (Garbuzov et al., 2015, Lerman et al., 2018; Wastian et al., 2016). Urban vegetation areas resembling natural meadows could therefore be established with relatively little effort (Braun & Unterweger, 2015).

free to access the article until 21st of October 2022

Reduced mowing frequency had an overall effect (Hedge’s g) of g = 0.54 (p = 0.017) on arthropod abundance. Hedge’s g of the individual 46 datasets varied from − 2.74–4.27. According to Cohen’s rule of thumb (Cohen, 2013), a reduced mowing frequency has a medium (g = 0.5) effect on arthropod abundance.

Hedge’s g of the individual studies on taxa richness (n = 23) ranged from − 0.72–5.21. The meta-analysis shows a significant overall effect of 1.25 (p < 0.001), meaning that reduced mowing frequency induces a positive response in arthropod species richness. The result can be interpreted as a large effect (g > 0.8), according to Cohen (2013).

3.2. Subgroup analysis
In a next step we investigated the role of different traits in determining the impact of mowing: winged vs. Non-winged, pest vs. Non-pest., Ground vs. Above-ground, Europe vs. America and Published vs. Unpublished. The analyses showed significant differences between all subgroups (p < 0.1) except “published” versus “unpublished” datasets for studies on abundance (see Fig. 2).

The subgroup analysis for mobility in the arthropod abundance studies resulted in an overall positive effect for the winged (n = 35, g = 0.9, p < 0.1) and an overall negative effect in non-winged arthropods (n = 14, g = −0.58, p < 0.01). Heterogeneity remained high after subgrouping (I2 = 0.74 – 0.82). In the meta-analysis of arthropod abundance, studies on organisms considered “pests” (n = 6) had an overall effect size of g = - 0.48, compared to g = 0.68 in studies in which this factor was not specified (n = 48). The difference between these categories was significant (p < 0.01). Heterogeneity was slightly lower in both the “non-pests” (I2 = 78 %, p < 0.01) and “pests” (I2 = 74 %, p = 0.01) category after subgrouping. Papers on arthropod abundance included 32 datasets using “aboveground sampling”-methods, which had a significantly higher effect size (g = 1.04, p < 0.01) than the 14 remaining studies using “ground sampling”-methods (g = −0.85, p < 0.01). The latter was heterogenous (I2 = 79 %), while the heterogeneity of the “aboveground”-group was considerably lowered after subgrouping (I2 = 55 %).

The studies on taxa richness (Fig. 3) included only “non-pest”-organisms. There was no significant difference between the effect sizes of published and unpublished data on arthropod abundance (p = 0.65). Studies on arthropod abundance located in North America had a significantly lower effect size (n = 25, g = −0.14, p < 0.01) compared to those conducted in Europe (n = 29, g = 1.05, p < 0.01). The latter showed considerably lower heterogeneity after the subgroup analysis (I2 = 42 %) compared to the original meta-analysis, although heterogeneity within the “North America”-subgroup remained high (I2 = 84 %).

333-Actueel Hoogtebestand, waarop interactief hoogtegegevens van heel Nederland te vinden zijn, op een aanklikbare kaart
333-Actueel Hoogtebestand, Effect of reduced Urban lawns

https://www.groningerlandschap.nl/activiteiten/eropuit/kijkdag-polder-de-oude-held/ Welkom bij Polder De Oude Held! Een uniek weidevogelgebied tussen Hoogkerk en Groningen, waar onder andere onze Nationale Vogel de grutto zich thuis voelt.

Hierbij loop je zelfstandig vanaf het startpunt (t.h.v. Kerkstraat 65 Groningen – Speeltuin Hoogkerk, naast de Vierverlatenweg) richting de polder. De route wijst zich vanzelf!

Op meerdere plekken langs de polder staan gidsen met hun telescopen klaar om je leuke en waardevolle informatie over het weidevogelgebied te vertellen. Met een beetje geluk spot je ook nog eens de grutto’s, die net zijn aangekomen vanuit West-Afrika!

De route is niet lang: bepaal zelf hoe lang je wilt blijven. Aanmelden is niet nodig.
Let op: kom op de fiets of parkeer in de buurt. Bij het startpunt is weinig parkeergelegenheid.
https://dvhn.nl/groningen/stad/gezinsbode/Acht-Groningse-natuurorganisaties-organiseren-een-kijkdag-bij-weidevogelgebied-Polder-De-Oude-Held-27516042.html
Polder De Oude Held, een stukje natuur tussen Groningen en Hoogkerk, dreigt door plannen van de gemeente Groningen te verdwijnen als weidevogelgebied. Acht Groningse natuurorganisaties vragen aandacht voor de petitie ‘Geef de grutto een toekomst in Polder de Oude Held’ met een kijkdag op 6 maart.
Langs het fietspad aan de zuidrand van Polder De Oude Held, parallel aan de Vierverlatenweg tussen Hoogkerk en Groningen, staan 6 maart tussen 8.30 en 10.30 uur verspreid ervaren gidsen en vogelaars van Het Groninger Landschap, IVN Groningen-Haren en Collectief Groningen West die over de unieke waarden van dit gebied vertellen.
Weidevogels zoals de kievit en de grutto kunnen door telescopen bovendien goed bekeken worden. Na een lange tocht uit Afrika komen de eerste grutto’s nu aan in Nederland. Dit maakt de wandeling extra interessant.
https://www.groningerlandschap.nl/activiteiten/eropuit/kijkdag-polder-de-oude-held/

5 maart ‘22 - West-Vlaamse Natuurstudiedag

5 maart '22 - West-Vlaamse Natuurstudiedag from Provincie West-Vlaanderen on Vimeo.

Alles wordt opgenomen en de opname wordt jullie achteraf nog bezorgd.

385-5/6 maart ‘22 - Welkom bij Polder De Oude Held!

30 jaar natuuronderzoek in Limburg: herbekijk de webinars

Opgelet! Om de filmpjes te kunnen bekijken, moet je eerst alle cookies aanvaarden. http://www.provinciaalnatuurcentrum.be/Limburg/natuurcentrum/Natuurcentrum-Meta/Natuurcentrum-Meta-Footer-folder/Cookiebeheer.html
Klik op "Policy toepassen"

1. Niet-inheemse bomen voor de tuin van de toekomst: een must
   Martin Hermy, KULeuven
2. In de voetsporen van Van Ooststroom en Reichgelt, een speurtocht naar woladventieven langs de Grensmaas
   Sipke Gonggrijp, Stichting Hortus Alkmaar
3. Vogels net over de grens. Trends in Nederlands Limburg en Noord-Brabant
   Henk Sierdsema, Sovon
4. Wintervoeding voor akkervogels, een succesverhaal?
   Paula Ulenaers, VLM
5. Bodemerosie in Limburg: een probleem?
   Jean Poesen, KULeuven
6. Kweek en herintroductie van de Grote modderkruiper
   Jeroen Van Wichelen, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek
7. Het Albertkanaal als natuurverbinding voor vleermuizen
   Wout Willems, Natuurpunt Studie
8. Biodiversiteit van daktuinen, de moeite waard?
   Thomas Vandijck, UHasselt
9. Sleedoorn- en Iepenpage in Limburg: tweemaal een verschillende verhaal
   Ilf Jacobs, Natuurpunt
10. Impressies over 30 jaar natuuronderzoek in Limburg
    Luc Crèvecoeur, Provinciaal Natuurcentrum
11. Natuurbeelden uit 2020
    Frank Resseler, De Kijkhut
12. Wat bomen ons vertellen over de geschiedenis van het klimaat, mensen en bossen
    Valerie Trouet, Laboratory of Tree-Ring Research, University of Arizona

Bat conservation and the engery transition: wind turbines kill mostly female and juvenile bats

https://esajournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/eap.2513
Many bats die at wind turbines when colliding with the spinning blades. Currently it is unclear whether all age cohorts or sexes are equally vulnerable. A comparison of age, sex and geographic origin of

Bat conservation and the engery transition: wind turbines kill mostly female and juvenile bats

Bat conservation and the engery transition: wind turbines kill mostly female and juvenile bats
Nathusius’ pipistrelles killed at wind turbines and living conspecifics from nearby populations now reveals that juveniles are killed more frequently than adults compared to their proportion in local populations. Females are killed more frequently than males – yet in line with their higher proportion in local populations. The high number of killed females and the elevated vulnerability of juveniles may have a negative effect on the long-term survival of populations, indicating that the current practice of
https://esajournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/eap.2513wind energy production may not be ecologically sustainable. The investigation was led by scientists from the Leibniz Institute for Zoo and Wildlife Research (Leibniz-IZW) and is published in the scientific journal “Ecological Applications”.

Vinkhuizen vormt samen met Paddepoel en Selwerd het stadsdeel noordwestelijk van de
Hondsrug, een hoge zandrug/uitloper van het Pleistocene Drents Plateau. De Hondsrug
werd aan de oostzijde geflankeerd door het stroomgebied van de Hunze en aan de westzijde
door het stroomgebied van de Drentse Aa. Door een laagte, de zgn. "Koningslaagte",
gelegen ten noorden van de Hondsrug stroomde de Hunze bij Harssensbos samen met de
bovenloop van de Drentse Aa. Deze rivier is waarschijnlijk in de 13e eeuw westwaarts
verlegd, heet nu het Reitdiep en mondde uit in de Lauwerszee bij Zoutkamp. Het stadsdeel
vormt naast een kruispunt van land- en waterwegen, ook het overgangsgebied tussen
zuidelijke veen- en noordelijke kleigebieden.
Na de laatste ijstijd, vanaf ca 12.000 jaar geleden steeg de zeewaterspiegel door het
afsmelten van o.a. de poolkappen. De dalen van de Hunze en de Drentse Aa werden
sindsdien opgevuld door veen- en kleipakketten. In tijden van verminderde
zeespiegelstijging werd het kleilandschap gekoloniseerd, voor het eerst rond 500 v. Chr.
Een tweede kolonisatie vond plaats rond 200 v. Chr. In eerste instantie werd gewoond op de
hoger gelegen oeverwallen van kleinere geulen, later werden deze woonplaatsen verhoogd
en ontstonden wierden.
In de 4e eeuw na Chr. werden vele van deze wierden verlaten als gevolg van een
hernieuwde zeespiegelstijging en ze raakten overslibd. Sindsdien ontstond in het zuidelijk
deel van het gebied veen, dat vanaf de 11e eeuw werd ontgonnen. De kleine veenterpjes die
daarop gelegen waren spoelden rond 1200 weg. Er werd een nieuw kleipakket afgezet, de
zogenaamde knipklei, waarna het gebied opnieuw werd ontgonnen, ditmaal vanaf wierden,
gelegen o.a. langs het riviertje de Hunsinge, ongeveer de huidige Zijlvesterweg. Uit die tijd
dateert de eerste verkaveling in een zogenaamd mozaïekpatroon, in de Late Middeleeuwen
wordt een meer langgerekt verkavelingspatroon toegepast bij het ontginnen van de lagere
delen. Dat zijn de polders als "De Jonge Held, De Oude Held" en "Westerstadshamrik".
De wijk Vinkhuizen is vernoemd naar een gehucht, westelijk van de gemeentegrens (1968)
gelegen. Dit gehucht bestond uit vier boerderijplaatsen met circa 40 inwoners. Twee van
deze boerderijen, in de 18e eeuw in het bezit van de bekende stad-Groningse doopsgezinde
familie Trip, stonden bekend als "het Grote Vinkhuis" (gesloopt in 1941) en "het kleine
Vinkhuis". Van deze boerderijplaatsen is er nog één over, gelegen aan de Diamantlaan
tussen Pyrietstraat en Boraxstraat, die bij de aanleg van de wijk in de periode 1963-1971
gespaard bleef en werd aangewezen als rijksmonument.
De aanzienlijke boerenplaats, Hoitum of Hoitumheerd, lag in het midden van de vorige
eeuw nabij de huidige Diamantlaan, tussen Kornalijnlaan en Barnsteenstraat. Op deze plaats
moet reeds in de 14e eeuw een stenen huis hebben gestaan. Tijdens het u
..................
Het gebied waarvan De Held III deel uitmaakt, kent een lange geschiedenis. Aan de noordrand van
het gebied bevinden zich archeologische sporen uit het begin van de jaartelling. Delen van het
ontwikkelingsgebied zullen ook in die tijd zijn gebruikt, maar de sporen daarvan ontbreken
vooralsnog en zijn ook niet aangetroffen in het verkennend archeologisch booronderzoek uit 2002
(CBB, Rapport integraal onderzoek De Held 3 te Groningen, januari 2002).
In de 10e
en 11e
eeuw bezitten de kloosters van Fulda en Werden (uit Duitsland) grote landgoederen in
o.a. de huidige provincie Groningen. Werden heeft diverse bezittingen verkregen in de omgeving, o.a.
ten westen van Groningen, in het huidige gebied van De Helden. In de verpachtingregisters wordt
deze streek omschreven als Lieuwerderwolde. Het gebied is in die tijd een moerassig veengebied, met
in het noorden invloed van zout water en in het zuiden (omgeving Peizerweg) levend hoogveen. Deze
typering van het milieu komt voort uit een analyse van de overblijfselen van mijten uit enkele
grondmonsters uit 11e
eeuwse waterputten, die in het gebied in 1995 zijn opgegraven.
Kort voor 1200 moet de streek zijn getroffen door een (of meer) zware overstroming(en). Oorzaak is
waarschijnlijk het afgraven, verbranden en ontwateren van het veen. Veen heeft de neiging in te
krimpen en te oxideren, zodat het maaiveld zakt. Deze milieuramp werkte een natuurramp in de hand:
het veen met de bewoningsplaatsen daarop wordt weggeslagen.
Rond 1200 worden op de inmiddels afgezette kleilaag nieuwe woonkernen gesticht (Hoog- en
Leegkerk; Zuid- en Noordlieuwerderwolde). Vanuit de oorspronkelijke loop van de Hunsinge wordt
het gebied van De Helden ingepolderd, later in de middeleeuwen ook vanuit een aantal gegraven
maren (sloten).
Van de structuur uit de 11e
eeuw resteert in het gebied niets; deze is weggespoeld, op een aantal
teruggevonden dichtgeslibde geulen na.
De bodemkundige kaart van de omgeving van Groningen laat zien dat Hoogkerk is gelegen op een
smalle zandrug. Deze rug ligt parallel aan de Hondsrug, waarop Groningen is gelegen. Ten westen
van de rug ligt het dal van de Hunsinge, zoals de oorspronkelijke voortzetting van het huidige
Peizerdiepje in de middeleeuwen werd genoemd.
Het dal tussen Hoogkerk en de Hondsrug is dat van de Drentse A en oorspronkelijk ook van het
Eelderdiep. Het dal is opgevuld met kleiafzettingen in het noorden en veen in het zuiden. In het
gebied worden de afzettingen die aan of dichtbij het oppervlak liggen omschreven als kleigronden
waarin zich in meer of mindere mate veen of veenresten bevinden. Van zuid naar noord is sprake van
een afname in het voorkomen van veen en een toename van kleiafzettingen. In de omgeving van
Leegkerk, op een diepte van circa 1 meter onder NAP bevindt zich kleiig veen, dat overgaat in een
zogenaamde vegetatiehorizont of -niveau. Dit is een niveau waarop zich in het verleden, gedurende
langere tijd vegetatie heeft ontwikkeld. Later is zo'n 'laagje' overspoeld geraakt met klei. Het wordt
gezien als een fase van stilstand in de afzetting van klei vanuit de omgeving van de Waddenzee. Dit
vegetatieniveau dateert van rond 500 voor Christus. Hierop bevindt zich een aantal kleiafzettingen en
lokaal nog een tussen kleilagen gelegen tweede vegetatiehorizont uit circa 285 na Christus. De
zandige kleilagen bijna op maaiveldhoogte zijn veel minder oud.

= = = =
Oorspronkelijk vormde het met de dorpen
Leegkerk en Dorkwerd en de buurtschappen Kostverloren en
Vinkhuizen een zelfstandige gemeente. Deze
werd in het noorden en westen begrensd door de gemeente
Aduard, in het oosten door de gemeenten Adorp, Noorddijk
en Groningen en in het zuiden door de provincie Drente. De
oppervlakte bedroeg 2075 hectare.
In 1969 verloor de gemeente Hoogkerk haar zelfstandigheid
en werd haar grondgebied bij dat van de gemeente Groningen
gevoegd.
Hoogkerk is gelegen op een zandrug die een uitloper vormt
van de Hondsrug. Aan de iets hogere ligging dankt het dorp
ook zijn naam. Omstreeks 1200 werd een kerk gebouwd op de
plek van de huidige Hervormde kerk. De oudste bebouwing
stond langs het huidige Hoendiep en de haaks daarop
staande Kerklaan (nu Kerkstraat).
Veeteelt vormde de voornaamste bron van bestaan. Mede door
de ligging aan de handelsroute Groningen-Friesland
ontwikkelde zich daarnaast enige kleinschalige nijverheid.
De gunstige ligging op het knooppunt van land- en
waterwegen (Hoendiep, Aduarderdiep, Peizerdiep) en de
aanwezigheid van de spoorlijn en een station bij Vierverlaten vormden de belangrijkste factoren bij de
industriële ontwikkeling aan het einde van de negentiende
eeuw. De suikerindustrie (CSM), de strokartonindustrie (De
Halm) en de teerindustrie (Smid en Hollander) waren en
zijn (beeld)bepalend in de ontwikkeling van Hoogkerk.
In 1850 telde de gemeente Hoogkerk zo'n 1000 inwoners, die
hoofdzakelijk in de landbouw werkzaam waren. In 1947 was
dit aantal gegroeid tot ruim 4500, van wie 858 werkzaam
waren in de industrie, dat wil zeggen 47% van de beroepsbevolking. Van de ruim 8000 inwoners van het dorp Hoogkerk
in 1988 waren meer dan 2000 werkzaam in de industrie,
bijna 60% van de beroepsbevolking

..............................
De vroegste ontwikkeling van Hoogkerk vond plaats op een
zuidoost-noordwest lopende zandrug, die een uitloper vormt
van de Hondsrug. Op de vlakke delen hiervan en de lager
gelegen delen treft men klei en klei op veen aan.
In de middeleeuwen was er geen sprake van een landelijke
of plaatselijke overheid. Er was geen landsheer, graaf of
hertog zoals de gewesten in het zuiden van het land die
hadden. Het enige gezag werd in feite gevormd door de
kerk, die territoriaal was opgedeeld in parochies of
kerspelen.
Er waren slechts twee zaken die gemeenschappelijk
behartigd werden. De rechtspraak werd door de boeren zelf
gedaan, de beheersing van zee- en binnenwateren was in
handen van het klooster te Aduard, dat al in 1192 werd
gesticht. Veel cultuur-technische werken (waterwegen,
dijken, etc.) werden op initiatief van dit klooster
uitgevoerd.
Tot circa 1700 was er regelmatig sprake van overstromingen. Dit werd zowel veroorzaakt door het Reitdiep,
dat in open verbinding stond met de zee, als door de
afwatering van de hoge Drentse gronden via het Peizerdiep
en het Eelderdiep.
Het Eelderdiep, dat oorspronkelijk door Hoogkerk richting
Reitdiep stroomde, werd verbonden met het Peizerdiep.
Samen vormen deze het huidige Koningsdiep.
Oorspronkelijk had het Peizerdiep drie uitmondingen. Eén
hiervan werd rond 1400 door Aduarder monniken verbreed en
gekanaliseerd.
Hierdoor ontstond het Aduarderdiep.
De voornaamste wegen waren de weg van Groningen naar
Friesland langs het huidige Hoendiep en de huidige
Kerkstraat en Zuiderweg. Op het kruispunt hiervan vond ook
de eerste bebouwing van het dorp Hoogkerk plaats. Deze had
het karakter van een lintbebouwing, die zich voornamelijk
in noordelijke en oostelijke richting uitstrekte.
Iets naar het noorden liep een tweede oost-west verbinding, de Leegeweg en de weg vanaf de Kerklaan in
westelijke richting. Aan deze laatste lag een tweede
dorpje, Leegkerk. Iets ten westen van deze nederzetting
liep in noordoostelijke richting de Zijlvesterweg naar een
derde kern, Dorkwerd. Langs deze onverharde wegen en langs
het Aduarderdiep bevonden zich verspreide boerderijen.
Rond 1576 was ten behoeve van militaire doeleinden een
vaarweg van Groningen naar Friesland gegraven. Grote

gegraven Hoendiep, dat in de zeventiende eeuw in fasen tot
stand kwam. Omdat dit kanaal de wateren van verschillende
zijlvesten (waterschappen) kruiste, dienden meerdere
verlaten (sluizen) gebouwd te worden, teneinde de
verschillende waterhuishoudingen gescheiden te houden.
Op de plek waar het Koningsdiep uitmondt in het Hoendiep
werd het Pannekoeksverlaat gebouwd en aan het begin van
het Aduarderdiep het Kinderverlaat. Beide bestonden uit
twee sluizen of verlaten. Het buurtschap dat op deze plek
ontstond, kreeg dan ook de toepasselijke naam Vierverlaten.
Behalve voor de scheepvaart was het Hoendiep ook van groot
belang voor de afwatering van de lage landen rond
Hoogkerk. In 1659 werd langs het kanaal een trekweg
aangelegd van puin.
In 1789 werd de gemeente Aduard gevormd, die bestond uit
Aduard zelf, Hoogkerk, Leegkerk en Dorkwerd. Hiermee kwam
formeel een eind aan het oude, typisch noord-Nederlandse
stelsel van grietenijen, waarin de grietman de centrale
figuur was. Oorspronkelijk was deze alleen belast met de
rechtspraak, maar in de loop van de tijd was het ambt meer
omvattend geworden.
In 1811 werd door de Fransen de gemeentelijke indeling
gewijzigd en werd de gemeente Hoogkerk gevo

192-Geschiedenis van het Gebied Vinkhuizen

Geschiedenis DeHeld3 Watergebied

Het gebied waarvan De Held III deel uitmaakt, kent een lange geschiedenis. Aan de noordrand van
het gebied bevinden zich archeologische sporen uit het begin van de jaartelling. Delen van het
ontwikkelingsgebied zullen ook in die tijd zijn gebruikt, maar de sporen daarvan ontbreken
vooralsnog en zijn ook niet aangetroffen in het verkennend archeologisch booronderzoek uit 2002
(CBB, Rapport integraal onderzoek De Held 3 te Groningen, januari 2002).
In de 10e en 11e eeuw bezitten de

kloosters van Fulda en Werden

(uit Duitsland) grote landgoederen in o.a. de huidige provincie Groningen. Werden heeft diverse bezittingen verkregen in de omgeving, o.a.
ten westen van Groningen, in het huidige gebied van De Helden. In de verpachtingregisters wordt
deze streek omschreven als Lieuwerderwolde. Het gebied is in die tijd een moerassig veengebied, met
in het noorden invloed van zout water en in het zuiden (omgeving Peizerweg) levend hoogveen. Deze
typering van het milieu komt voort uit een analyse van de overblijfselen van mijten uit enkele
grondmonsters uit 11e
eeuwse waterputten, die in het gebied in 1995 zijn opgegraven.
Kort voor 1200 moet de streek zijn getroffen door een (of meer) zware overstroming(en). Oorzaak is
waarschijnlijk het afgraven, verbranden en ontwateren van het veen. Veen heeft de neiging in te
krimpen en te oxideren, zodat het maaiveld zakt. Deze milieuramp werkte een natuurramp in de hand:
het veen met de bewoningsplaatsen daarop wordt weggeslagen.
Rond 1200 worden op de inmiddels afgezette kleilaag nieuwe woonkernen gesticht (Hoog- en
Leegkerk; Zuid- en Noordlieuwerderwolde). Vanuit de oorspronkelijke loop van de Hunsinge wordt
het gebied van De Helden ingepolderd, later in de middeleeuwen ook vanuit een aantal gegraven
maren (sloten).
Van de structuur uit de 11e
eeuw resteert in het gebied niets; deze is weggespoeld, op een aantal
teruggevonden dichtgeslibde geulen na.
De bodemkundige kaart van de omgeving van Groningen laat zien dat Hoogkerk is gelegen op een
smalle zandrug. Deze rug ligt parallel aan de Hondsrug, waarop Groningen is gelegen. Ten westen
van de rug ligt het dal van de Hunsinge, zoals de oorspronkelijke voortzetting van het huidige
Peizerdiepje in de middeleeuwen werd genoemd.
Het dal tussen Hoogkerk en de Hondsrug is dat van de Drentse A en oorspronkelijk ook van het
Eelderdiep. Het dal is opgevuld met kleiafzettingen in het noorden en veen in het zuiden. In het
gebied worden de afzettingen die aan of dichtbij het oppervlak liggen omschreven als kleigronden
waarin zich in meer of mindere mate veen of veenresten bevinden. Van zuid naar noord is sprake van
een afname in het voorkomen van veen en een toename van kleiafzettingen. In de omgeving van
Leegkerk, op een diepte van circa 1 meter onder NAP bevindt zich kleiig veen, dat overgaat in een
zogenaamde vegetatiehorizont of -niveau. Dit is een niveau waarop zich in het verleden, gedurende
langere tijd vegetatie heeft ontwikkeld. Later is zo'n 'laagje' overspoeld geraakt met klei. Het wordt
gezien als een fase van stilstand in de afzetting van klei vanuit de omgeving van de Waddenzee. Dit
vegetatieniveau dateert van rond 500 voor Christus. Hierop bevindt zich een aantal kleiafzettingen en
lokaal nog een tussen kleilagen gelegen tweede vegetatiehorizont uit circa 285 na Christus. De
zandige kleilagen bijna op maaiveldhoogte zijn veel minder oud.

Het plangebied wordt op dit moment vrijwel geheel gebruikt als
landbouwgebied. Het gebied is verdeeld in kleinschalig verkavelde
graslandpercelen. De huidige verkaveling is al terug te vinden op
negentiende eeuwse minuutkaarten. In de kleinschalige maar open
inrichting is het traditionele open wierdenlandschap nog goed
herkenbaar. Het gebied manifesteert zich als landelijk 'relict' in een zich
steeds verder verstedelijkende omgeving. De recente stedelijke
bebouwing grenst soms met voor-, soms met achterkanten aan het
gebied De Held III. Langzaam verkeersroutes, waterlopen en
groenzones worden hier en daar afgebroken daar waar het plangebied
begint. Het vinden van een goede inbedding in en aansluiting op
omliggend stedelijk weefsel is een belangrijke opgave voor De Held III.
Prominent binnen het plangebied ligt de Leegeweg die als historische weg
(middeleeuws) het gebied in oos

ol>

https://gemeenteraad.groningen.nl/Documenten/Raadsvoorstellen/Bijlage-GWRP-2020-2024-1.pdf

https://www.yumpu.com/nl/document/view/52055801/groninger-water-en-rioleringsplan-gemeente-groningen

https://www.yumpu.com/nl/document/view/18590899/toelichting-en-voorschriften-de-held-iii-gemeente-groningen

https://plannen.groningen.nl/ro-online/plannen/NL.IMRO.00140000454PCPdeHeldIII-/NL.IMRO.00140000454PCPdeHeldIII-/t_NL.IMRO.00140000454PCPdeHeldIII-.pdf

https://www.delpher.nl/nl/tijdschriften/view?coll=dts&identifier=MMUBA13%3A001654001%3A00483

https://plannen.groningen.nl/ro-online/plannen/NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-/NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-vo01/t_NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-vo01_3.3.html

https://gemeenteraad.groningen.nl/Documenten/Raadsvoorstellen/Bijlage-GWRP-2020-2024-1.pdf

De ruggengraat van De Held III is een centrale ader die van zuid naar noord door het gehele
plangebied slingert. Deze ader wordt gevormd door een robuuste hoofdontsluitingsweg die wordt
begeleid door water en een robuuste groenzone. Deze waterloop maakt deel uit van een waternetwerk
dat vanuit het zuiden richting het Reitdiep loopt en dat een hoger peil voert dan de omgeving (het
zogenaamde Drentse peil)
In 1969 is tussen de suikerfabriek in Hoogkerk en de Waddenzee een vuilwaterpersleiding aangelegd
(de zogenaamde HOWA leiding). Via de HOWA leiding worden jaarlijks enkele miljoenen kubieke
meters biologisch gezuiverd afvalwater van de suikerfabriek in Hoogkerk en van een zuivelbedrijf in
Bedum afgevoerd naar, voor de eerste, een lozingspunt in het Reitdiep bij Garnwerd en voor het
tweede bedrijf een lozingspunt in de Waddenzee. Deze leiding loopt deels door het plangebied.
Ten behoeve van beheer en onderhoud aan deze leiding moet een zone worden vrijgehouden van
bebouwing en opgaande (diepwortelende) beplanting

Ter plaatse van de wijk Gravenburg bedraagt het streefpeil NAP -1.20m (zowel zomer- als winterpeil). Het peil is hoger dan het peil ten westen (NAP -1,40m) om een scheiding te handhaven tussen landbouwwater en wijkwater. Voor Gravenburg is een circulatieplan opgesteld, de watergangen zijn afgesloten door stuwen en met elkaar verbonden door duikers. Het water zal op deze wijze door de wijk heen circuleren.

De verschillende peilgebieden en leggergegevens zijn weergegeven in onderstaande figuur. Deze figuur is tot stand gekomen in overleg met Waterschap Noorderzijlvest.

afbeelding "i_NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-vo01_0017.jpg"

Het water van het omgelegde Eelderdiepje, ten zuiden van Hoogkerk zal in de toekomst gebruikt gaan worden voor de aanvoer van schoon water naar de woonwijk Reitdiep. Om dit te bewerkstelligen is tot aan de zuivering in Hoogkerk een open waterverbinding aanwezig.

Vanaf de zuivering moet vervolgens het Hoendiep gekruist worden, deze kruising en verdere afvoer naar het noorden zal plaats vinden via een oude transportleiding. Deze transportleiding is momenteel buiten gebruik, van oudsher vormde deze transportleiding de verbinding tussen de rioolwaterzuivering en de zee.

Waterberging

Voor het gebied van bestemmingsplan Hoogkerk - Gravenburg is gekeken in hoeverre de waterstructuur voldoende waterberging biedt. In het gebied Hoogkerk Noord is voldoende oppervlaktewater aanwezig om het neerslagoverschot dat tijdens het klimaatscenario optreedt te kunnen bergen en risico`s op wateroverlast te beperken. De berekende maximale waterstandstijging bedraagt 45 cm.

In het gebied Hoogkerk Centrum is niet voldoende oppervlaktewater aanwezig, het gehele gebied is aangemerkt als risicovol in geval van een klimaatscenario.

Het watersysteem van Gravenburg maakt deel uit van het watersysteem van de westrand. In dit gebied is ruim voldoende water aanwezig. Er is derhalve ook geen risico op wateroverlast.

Omgevingsaspecten

In Hoogkerk Centrum is een rioolwaterzuivering gesitueerd. Deze zuivering wordt volgens planning ontmanteld in 2012-2013. Ter plaatse van de zuivering zal een gemaal worden gebouwd die zorgt voor het transport van het afvalwater na het opheffen van de zuivering. De persleiding vanaf dit nieuwe gemaal maakt onderdeel uit van het project Waterslag 2.

Na renovatie van gemaal Garmerwolde in 2011 is deze rioolwaterzuivering in staat het afvalwater van de zuivering in Hoogkerk te verwerken. De verdere inrichting van het terrein na ontmanteling van de zuivering is nog niet bekend.

Waterberging
https://www.npostart.nl/NCRV_1250035
Bij nieuwbouw en eventuele inbreiding van het plangebied moet rekening gehouden worden met de gevolgen van een toename van verhard en bebouwd oppervlak. Door deze verdere verstedelijking komt regenwater sneller tot afstroming. Voor het bestaande watersysteem betekent deze toename een extra belasting en moet meer water worden geborgen. Hiervoor wordt door de waterschappen een compensatie in de vorm van oppervlaktewater vereist. Als vuistregel wordt een compensatie van 10% van de toename van het verharde en / of bebouwde oppervlak in de vorm van oppervlaktewater geëist. Binnen het plan moet hier ruimte voor gereserveerd worden. Indien watergangen gedempt worden door nieuwe ontwikkelingen moet dit gecompenseerd worden door de aanleg van nieuwe watergangen/partijen.

187-a Drielanden helofytenfilters Waterslag 3

natuurserie over puur natuur op onverwachte plekken. Klaas van Nierop probeert de oorspronkelijke plantensoorten weer terug de stad in te krijgen. Peter Bulk maakt een boottocht door de singelgrachten. Lees meer
https://www.npostart.nl/NCRV_1250035

helofytenfilters?” Jan: “ Dat heeft te maken met het beoogde ecologische karakter van de wijk, waarbij er principes zijn dat je bijvoorbeeld je eigen energie opwekt, je eigen afvalwater zuivert en je eigen voedsel produceert. Uit ervaring wist men dat helofytenfilters geschikt zijn om er afvalwater mee te zuiveren. In Drielanden is in eerste instantie gekozen voor vloeivelden, deze zijn vooral geschikt om grijs afvalwater (al het huisafvalwater behalve uit de wc) mee schoon te maken.

Zwart waterzuivering (uit de wc) was toen nog niet aan de orde, omdat daar een gezondheidsrisico bij zit door de aanwezigheid van de E. Coli-bacterie.

Een tweede reden is, dat men hoopte dat als je terplekke in de wijk je eigen afvalwater zou zuiveren, de bewoners zich meer bewust zouden worden van wat ze allemaal door de gootsteen spoelen, een psychologisch effect dus.”

Maar er is nog een derde reden, die meer economisch gedreven was.

Jan: “ Over enige tijd zijn veel persleidingen naar de waterzuiveringsinstallatie in Garmerwolde afgeschreven. De vervanging daarvan gaat ontzettend veel geld kosten en het gebruik van lokale afvalwaterzuivering kan dan een enorme besparing opleveren, met name in de afgelegen kleine dorpen. Daarbij kost het gebruik van lange persleidingen veel energie.’

Jan: ‘In Drielanden werkt het helofytenfiltersysteem nu al ruim 25 jaar. Genoeg bewijs dat de grijze afvalwaterzuivering goed werkt.’

Tenslotte heeft het rietfilter ook nog natuurwaarde: er broeden vogels!”

Dat kan ik beamen. Vanuit mijn bovenraam heb ik begin mei de eerste meerkoetjes al weer zien zwemmen vanuit het – o.a. – met riet gemaakte nest van moeder en vader meerkoet.

Omdat er in onze nieuwsbrief voornamelijk geschreven wordt over de natuur en ecologie in onze wijk en maar weinig over het milieu hebben we Jan van Dijk gevraagd iets te schrijven over de helofytenfilters die langs de noordkant van Drielanden liggen.

Jan van Dijk is milieukundige op het gebied van waterbeheer en afvalwaterzuivering en woont in Waterland vanaf het begin, 1995 dus. Drielanden is opgezet als een ecologische wijk en daarbij hoorde ook een bijzonder rioolstelsel met gescheiden afvoer van afvalwater en een afvalwaterzuivering met behulp van helofyten (moerasplanten).

Jan heeft zich hier van meet af aan mee bezig gehouden en onderhoudt tot op de dag van vandaag het contact met de gemeente hierover, met name over de helofytenfilters.

twee vloeivelden achter Waterland en Mooiland

De helofytenfilters, aanvankelijk twee vloeivelden achter Waterland en Mooiland, zijn aangelegd om het grijze afvalwater (water uit keuken, badkamer en wasmachine) van 110 woningen in Waterland te zuiveren. Hiertoe worden in Waterland het grijze water, het zwarte water (wc spoeling) en het regenwater apart afgevoerd. Grijs gaat naar de filters, zwart naar de afvalwaterzuivering in Garmerwolde en regenwater naar het wijkoppervlaktewater.

2013-2015 zandfiler, infiltratieveld & bezinktank
Afvalwateronderzoeksproject 2013-2015

In 2013 is het systeem ten behoeve van een onderzoek naar de verwijdering van medicijnresten uit zwart afvalwater uitgebreid met twee onderdelen. Ten eerste een infiltratieveld (ook wel zandfilter of verticaal helofytenfilter genoemd). Dit ligt achter Waterland bij het Dwarsdijkje. Ten tweede een voorbezinktank (de “septic terp”) vooraan bij de parkeerplaatsen. De verwijdering van medicijnresten ging bijzonder goed, maar met name de voorbezinkput bleek te klein om ál het zwarte afvalwater uit Waterland te kunnen zuiveren. Momenteel wordt er alleen weer grijs afvalwater naar de filters afgevoerd. Het gezuiverde water, zo’n 25 m3/dag, wordt uiteindelijk geloosd op het wijkoppervlaktewater voorbij Mooiland en is van zwemwaterkwaliteit!

Het oppervlaktewater in de wijk is een gesloten systeem. Er is normaal geen verbinding met het omringende water. Alleen bij teveel water wordt dit via een stuw afgevoerd naar de sloot langs het populierenpad. Bij te weinig water kan er water via een klep ingelaten worden. Het wijkoppervlaktewater wordt onder normale omstandigheden alleen gevoed door regenwater en het water uit de helofytenfilters.

Misschien is het je opgevallen, dat het waterpeil in de wijk door de droogte en de hitte tijdens de laatste zomers erg laag was, ondanks dat het peil van het omringende water door het Waterschap verhoogd was. Dit is uiteraard zeer nadelig voor de ecologie in het wijkwater. Wat bleek? De waterinlaatklep in de stuw functioneerde niet meer. Dit euvel is verholpen en het onderhoud van de klep zal vanaf nu samen met het onderhoud van gemalen en putten jaarlijks plaatsvinden.

Ook wordt er nog steeds overlegd over het maaibeheer en het baggeren van de sloten, maar daarover later meer!

Heb je nog vragen, opmerkingen of meldingen, dan kun je mij mailen op: johannesvandijk33ATgmail.com

P.s. Meer informatie kun je ook nog vinden op de website van Drielanden onder het kopje Afvalwaterbeheer.

Waterslagtracé 3 Siersteenlaan Westpark

https://www.jansma.biz/online-presentatie-aanleg-persleiding-siersteenlaan-in-groningen/

In de stad Groningen, tussen de wijk Vinkhuizen en De Held leggen wij in de Siersteenlaan een persleiding aan. De gemeente Groningen heeft de afgelopen jaren onder de noemer ‘Waterslag’ al een aantal persleidingen gelegd. Hierdoor verbetert de afvoer van afvalwater vanuit de stedelijke gebieden richting de waterzuivering. Op deze manier wordt er in verhouding meer afvalwater en minder regenwater naar de zuivering afgevoerd. Een persleiding is een buis waarin het afvalwater onder druk stroomt. Dit doen we in de Siersteenlaan vanaf ter hoogte van de bushalte Opaalstraat aan de Siersteenlaan tot nabij het skateparkje aan de Johan van Zwedenlaan.

Wij leggen de persleiding aan door middel van een horizontaal gestuurde boring. Dit is een techniek waarbij we niet een sleuf hoeven te graven, zoals normaal gesproken wel moet.

De nieuwe leidingen worden onder de grond doorgetrokken, vanaf een intredepunt tot aan het uittredepunt. Een horizontaal gestuurde boring bestaat uit drie fases: eerst voeren we de pilotboring uitgevoerd, daarna verruimen we het boorgat en tot slot brengen we de leiding ondergronds.
https://youtu.be/2C3JvhMyQXY

Literatuur, Referenties

1. https://gemeenteraad.groningen.nl/Documenten/Raadsvoorstellen/Bijlage-GWRP-2020-2024-1.pdf
2. https://www.yumpu.com/nl/document/view/52055801/groninger-water-en-rioleringsplan-gemeente-groningen
3. https://www.yumpu.com/nl/document/view/18590899/toelichting-en-voorschriften-de-held-iii-gemeente-groningen
4. https://plannen.groningen.nl/ro-online/plannen/NL.IMRO.00140000454PCPdeHeldIII-/NL.IMRO.00140000454PCPdeHeldIII-/t_NL.IMRO.00140000454PCPdeHeldIII-.pdf
5. https://www.delpher.nl/nl/tijdschriften/view?coll=dts&identifier=MMUBA13%3A001654001%3A00483
6. https://plannen.groningen.nl/ro-online/plannen/NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-/NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-vo01/t_NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-vo01_3.3.html
7. https://nl.wikipedia.org/wiki/Leegkerk#Vroege_geschiedenis
8. https://nl.wikipedia.org/wiki/Bangeweer
9. https://nl.wikipedia.org/wiki/Ruskenveen
10. https://nl.wikipedia.org/wiki/Rug_van_Tynaarlo
11. https://www.terpenonderzoek.nl/images/Nieuwsbrief-Ver.Terpenonderzoek-19--juni-2014-.pdf/
12. https://plannen.groningen.nl/ro-online/plannen/NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-/NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-oh01/t_NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-oh01_3.1.html
13. https://gemeenteraad.groningen.nl/Documenten/Raadsvoorstellen/Bijlage-GWRP-2020-2024-1.pdf

In Groningen zijn meerdere solitaire stadsvijvers
met elkaar verbonden. Bij deze projecten is
tegelijk regenwater afgekoppeld en direct naar
de vijvers afgevoerd. Daarnaast zijn de volgende
projecten en activiteiten uitgevoerd:
• afkoppelprojecten in de Oosterpoortb

---

De ruggengraat van De Held III is een centrale ader die van zuid naar noord door het gehele ... ader wordt een verbinding gemaakt tussen het Omgelegde Eelderdiep, ... feit dat de centrale waterader niet als bergingsgebied kan dienen. 6.

Archeologische verwachting Hoogkerk en omgeving

https://plannen.groningen.nl/ro-online/plannen/NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-/NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-oh01/t_NL.IMRO.0014.BP482HoogkerkGrave-oh01_3.1.html
Hoogkerk ligt op de noordelijkste punt van een uitloper van 'de rug van Tynaarlo'. Dat is een smalle dekzandrug die parallel loopt aan de Hondsrug, waar de stad Groningen op ligt. Het dorp Hoogkerk is waarschijnlijk als nieuwe stichting rond 1200 na Christus ontstaan. Deze datering wordt bevestigd door een opgraving die in 2000 heeft plaatsgevonden, toen in de Kerkstraat een schuur werd gesloopt. Op het kleine oppervlak van 32 vierkante meter werden twee waterputten en een waterkelder aangetroffen. Een van de waterputten, die opgezet was met turven, bleek van middeleeuwse origine. De dichtheid aan sporen geeft aan dat Hoogkerk in archeologisch opzicht een bijzonder waardevolle plaats is. De dorpskern van Hoogkerk is daarom ook opgenomen op de archeologische waardenkaart van Nederland als een terrein van hoge archeologische waarde.

Het centrum van Hoogkerk is niet ontstaan op een wierde, zoals aanvankelijk werd gedacht, maar direct op de zandrug. Op deze dekzandrug kunnen sporen uit de prehistorie en latere tijden nog goed bewaard zijn gebleven. Een dergelijke nederzettting lag bijvoorbeeld aan de Zuiderweg, waar in 1996 een opgraving werd verricht waarbij sporen uit de steentijd en sporen en resten uit de eerste eeuwen na Christus zijn aangetroffen.

Ten noorden van Hoogkerk duikt de rug van Tynaarlo weg onder de klei – en veenafzettingen. Om geen natte voeten te krijgen werden direct ten noorden van het centrum van Hoogkerk werden – nog op de dekzandrug – wierden opgeworpen. Deze wierden markeren het begin van het zogenaamde wierdengebied. Dit gebied overstroomde regelmatig, waarbij klei werd afgezet. Bewoning kon alleen plaatsvinden op verhoogde wierden. Het wierdengebied rond Hoogkerk maakt daarmee deel uit van het zeer goed bewaarde cultuurlandschap van de streek Middag in het Westerkwartier (zie figuur 1).

In dit bestemmingsplan liggen twee wierden die aangewezen zijn als terrein van hoge archeologische waarde en een (klein) gedeelte van een archeologisch rijksmonument. De wierden van hoge archeologische waarden liggen direct ten noorden van Hoogkerk, waar de dalende dekzandrug werd opgehoogd om droge voeten te houden (zie figuur 2). Deze terreinen zijn reeds door Miedema in 1984 in haar proefschrift geïnventariseerd en opgetekend en toentertijd ook opgenomen op de Archeologische MonumentenKaart van Nederland. Het betreffen de AMK-nummers 7050 en 7051.

Het archeologische rijksmonument dat voor een gedeelte binnen het plan ligt, betreft ook een gave en intacte wierde, gelegen achter Noodweg 1. Een klein gedeelte van deze wierde ligt binnen het plangebied van het bestemmingsplan. Op dit gedeelte is in 2009 een bouwvergunning verleend voor een nieuwe woning op basis van het geldende bestemmingsplan. Het is in principe verboden om op deze locatie de grond te roeren. Voor werkzaamheden die de grond rondom deze woning ingaan is daarom een vergunning nodig van de minister van het verantwoordelijke ministerie OCW.

Tot 172 Adams Appel
NatuurInclusief Wat ecologen zien, is dat mensen met de beste bedoelingen bloemzadenmengsels kopen. Daar zitten heel leuke en decoratieve soorten in, zoals de phacelia met z’n fijne violette bloemetjes. Deze soort komt uit het zuidwesten van de VS. Het is een ware magneet voor honingbijen.

Van Rooijen: ,,Maar de honingbij is niet echt een wilde bijensoort, het is een gedomesticeerde bij. Je zou het een soort melkkoe voor de mens kunnen noemen. Heel veel wilde bijensoorten kunnen echter niets met deze uitheemse bloem. Ze zijn allemaal gespecialiseerd in bepaalde planten die van nature in Nederland voorkomen.’’
Uiteraard gaan in de ’wilde-bloemenmix’ ook inheemse soorten, zoals de korenbloem. De ecoloog: ,,Maar veel van die zaden worden opgekweekt in Oost-Europa. Zeker als daar veel mee wordt doorgekweekt, wordt die korenbloem net iets anders dan de ogenschijnlijk zelfde korenbloem die hier nog op een enkel graanveld groeit. Die bloem heeft andere genen, aangepast aan het Nederlandse milieu. Het erge is, die uitheemse korenbloem kan zich wel weer voortplanten en mengt zich met inheemse soorten. Daardoor krijgt de inheemse bloem nieuwe eigenschappen die minder geschikt zijn voor ons klimaat en onze insecten.’’
https://www.ad.nl/alphen/waarom-insecten-langzaam-verhongeren-door-goedbedoelde-acties-voor-natuur~a85aac07
Maar wat blijkt? Als je op uiterlijk kweekt, gaat dat ten koste van andere eigenschappen. En dan zie je dat bij voorbeeld de stuifmeeldraden achterblijven en zo’n bloem dus minder vruchtbaar wordt. Insecten vliegen naar zo’n doorgekweekte korenbloem in een bijenlandschap, maar vinden daarin geen voedsel. Dat onthouden ze. En dus slaan ze de goede korenbloemen over die verderop in dat hooilandje groeien. Zo beïnvloed je met menselijk ingrijpen onbedoeld een heel ecosysteem.’’

,,We hebben in Nijmegen al een werkvoorraad aangelegd van zaden die op korte termijn kunnen worden gebruikt. Zaden blijven in een koelkast zeker twee jaar goed. Daarnaast leggen we in Wageningen een collectie aan van die zaden voor de lange termijn. Deze gaan in de vriezer bij min 20. Het staat wetenschappelijk vast dat zaden onder die omstandigheden zeker 20 jaar goed blijven. Een deel ervan gaat naar Spitsbergen, waar ze in een ’seed safe’ in de permafrost, de permanent bevroren ondergrond, worden opgeslagen. Daar lagen tot nu toe alleen de aan de landbouw verwante soorten opgeslagen, zoals granen. Nederland is het eerste land ter wereld dat daar de hele inheemse flora gaat opslaan.’’

De toverformule van het onderzoeksteam is dan ook: zaai zoveel mogelijk de soorten in die daar ook echt vandaan komen. Daarvoor werkt de stichting samen met kwekers die dergelijke gebiedseigen zaden willen kweken. Met de geoogste zaden kunnen niet alleen bermen en dijken, maar ook de eerdergenoemde bijenlandschappen ecologisch verantwoord worden ingezaaid. ,,Er is een geweldig enthousiasme voor dit project’’, weet Van Rooijen. De afnemers variëren van de particulier die z’n tuin insectenvriendelijker wil maken tot aan een provincie, waterschap of gemeente die natuurlijke bermen, kades en plantsoenen wil creëren.

Een van de ondernemingen die actief is voor Het Levend Archief, is het bedrijf Biodivers aan de Hoenkoopse Buurtweg in Oudewater van Peter en Lidewei de Groot. De Groot oogst samen met loonwerkers hooi en bloemzaden in allerhande natuurterreinen in heel Nederland. Die hooilanden pacht hij van natuurbeherende organisaties en overheden als gemeenten en waterschappen.

Alles bij elkaar is dat zo’n 1000 hectare, schat De Groot. Achter de boerderij aan de Hoenkoopse Buurtweg heeft hij vier hectare weiland. Een deel gebruikt hij om ‘lastige’ bloemensoorten te kweken. En ander deel is ’plasdras’ gezet. ,,Dat is voor de weidevogels’’, verklaart hij. ,,Dat molentje daar verderop maalt het water vanuit de sloot op het land, zodat je een aantrekkelijk biotoop krijgt voor weidevogels.’’

---

STRATEGIE VOOR ENERGIE #2 - RES Nieuwe bronnen

STRATEGIE VOOR ENERGIE #2 - RES Nieuwe bronnen Om klimaatdoelstellingen te halen moeten we in 2030 35 TwH opwekken op land. De regionale energiestrategie biedt perspectief om deze opgave te halen. We denken dan vaak aan draaiende windmolens of glinsterende zonnepanelen, maar technische en ontwerp innovaties gaan snel. Waar kunnen we op rekenen tot 2030? Welke innovaties moeten we in de gaten houden? Kunnen zonnepanelen in meubilair genoeg opwekken aan de grote energiebehoefte te voldoen? In dit programma kijken we vooruit naar 2030 en bieden we vergezichten voor de toekomst. Hoe wekken we onze energie duurzaam op in 2050?

Natuurinclusief Bouwen Vogelbescherming Nederland
Natuurinclusief Bouwen Vogelbescherming Nederland
Natuurinclusief bouwen is het bouwen van nu! Ons woonplezier -en dat van stadse vogels en vleermuizen- kan door natuurinclusieve inrichting van de leefomgeving bovendien worden vergroot. Investeer in een groene leefomgeving en creëer niet alleen een mooi plaatje, maar ook een woonomgeving die klaar is voor de toekomst.

Met het online symposium 'Heel Brabant bouwt natuurinclusief!' vragen Vogelbescherming en Zoogdiervereniging, samen met de gemeente Eindhoven, woningcorporatie Woonbedrijf en met ondersteuning van de provincie Noord-Brabant, aandacht voor natuurinclusief bouwen en natuurinclusieve omgevingsinrichting.

Door natuurinclusief te bouwen en te ontwerpen is het mogelijk gezonde en aantrekkelijke steden en dorpen te creëren, die voor alle gebruikers een prettige leefomgeving zijn. Investeren in groene kwaliteit levert immers veel meer op dan alleen maar een mooi plaatje. Op deze website vind je tips en verhalen die jou verder helpen om ook natuurinclusief te gaan bouwen.
https://bouwnatuurinclusief.nl/downloads met Videos

Aculea, de Vlaamse club van bijen- en wespenliefhebbers,
presenteert een aantal online opleidingen voor het
herkennen van wilde bijen in het veld. Deze opleidingen
zijn bedoeld voor de iets verder gevorderde liefhebber,
die al enige kennis heeft maar deze graag verder wil
verdiepen.



De volgende opleidingen zijn nu beschikbaar:

1. herkenning alle Belgische en
   Nederlandse soorten wol- en harsbijen (Anthidium,
   Anthidiellum, Pseudoanthidium, Trachusa);

2. herkenning alle Belgische en
   Nederlandse soorten behangersbijen (Megachile,
   Chalicodoma);

3. herkenning alle Belgische en
   Nederlandse soorten metselbijen (Osmia, Hoplitis);

4. herkenning algemene Belgische en
   Nederlandse soorten zandbijen (Andrena);

5. herkenning algemene Belgische en
   Nederlandse soorten wespbijen (Nomada)

6. Prachtige beelden van onze polder de oude held!
   

   Prachtige beelden van onze polder de oude held!

187-De honingbij is een soort melkkoe voor de mens